Fitnat Durmuşoğlu fitnat.d@hotmail.com
Babası terzi, annesi öğretmendi, erken yaşta annesini kaybetti. Çocukken çalışmaya başladı, her işte çalıştı. Paketleme işçileri sendikasının ilk siyahi kadın bölgesel başkanı seçildi. Sendikaların kadın işçiler departmanlarında da çalıştı, sendika dışı kadın örgütlerinde de. Irkçılık ve cinsiyetçilik ekonomik bir meseledir, diyen Wyatt kilisede pastörlük bile yaptı…
Addie Loraine Cameron, 8 Mart 1924 yılında Brookhaven, Mississippi’de Ambrose ve Maggie (Nolan) Cameron’ın çocuğu olarak doğdu. Bahçelerin, tarlaların, tavukların ve meyve ağaçlarının yakınındaki sakin bir sokakta yaşıyorlardı. Babası terzi, annesi öğretmendi. 1930 yılında Büyük Buhran sırasında ailesi daha iyi bir yaşam arayışıyla Chicago’ya taşındı. Ancak orada, Afrikalı-Amerikalı’lar için büyük fırsatların olmadığını gördüler. İş bulmak zordu, maaş düşüktü ve konut pahalıydı. Bu yüzden geniş ailelerinin dayanışmasına güvenmek zorunda kaldılar. Babası iş varken haftada 50-60 saat çalıştı ama yine de eşine ve sekiz çocuğuna bakamıyordu. Öfkesi ve hüsranıyla alkole başladı, bu da ailenin zor olan yaşamını daha da zorlaştırdı. Addie Wyatt annesine ve büyükannesine daha da yakınlaştı: “Sevgili kadınlardı, birlikte dua ettiler, birlikte paylaştılar ve bizi birlikte büyüttüler. Çok az ekonomik güvencemiz vardı. Evde para olmadığı zamanlar oldu. Sekiz yaşında küçük kâğıt çiçekler ve cam elyaf çiçekler yapmaya başladım, bazı zamanlarda şeker yapıp küçük kâğıtlara sardım ve sattım. Bazen eve elli sent veya bir dolar getirirdim. Şimdi bunun on, yirmi ya da yirmi beş dolar olduğunu biliyorum, ama o zaman fark etmemiştim.” diyordu. Annesi 39 yaşında öldü ve babası hastalık nedeniyle onlara bakamadığı için sekiz çocuğun en büyüğü olan Addie, küçük kardeşlerine baktı.
Addie 12 Mayıs 1940 yılında, postanede maliye memuru olarak çalışan Claude S. Wyatt Jr. İle evlendi. Renaldo Wyatt ve Claude S. Wyatt III adında iki oğlu oldu. Addie Wyatt 1941 yılında Armor & Company’nin bir et paketleme fabrikasında daktilo olarak işe başvurdu. İşe alınmasına rağmen Afrikalı Amerikalı kadınların büroda daktilo olarak iş yapamadıklarını gördü. Bunun yerine, ordu için teneke kutulara yahni paketlemek üzere konserve departmanına gönderildi.
Herkes ortak sorunları konuşuyordu
Addie, şirket ile United Packinghouse Workers of America (UPWA) (Amerika Birleşik Paketleme Evi İşçileri) arasındaki bir sözleşme sayesinde, daktiloda çalışarak bir hafta içinde elde edeceği ücreti et paketlemede üç günde kazanacağını öğrendikten sonra konserve işini kabul etti. Sendikanın ayrımcılık yapmadığını ve tüm üyelerini temsil etmeye çalıştığını gördükten sonra 1942 yılında UPWA’ya katıldı. Armor’da üç yıl kaldı, bir şapka iğnesi fabrikasındaki işinden sendika örgütlenmesi yaptığı için kovuldu. 1944 yılında Addie, kocasıyla birlikte Choral Ensemble‘ı (Koro Topluluğu) kurdu. 1947 yılında Illinois Meat’te bir iş buldu. UPWA üyeliği devam ediyordu ancak sendikada aktif olma konusunda isteksizdi. 1950’li yılların başında katıldığı bir konferansı şöyle anlatıyordu: “Bu konferansta bize yeteneklerimizin ve becerilerimizin gerekli olduğu söylendi ve liderler kadınları, siyahları ve İspanyolca konuşan insanları katılmaya çağırdı. Bu benim için iyiye işaretti çünkü orada gördüğüm resmi hiçbir yerde görmemiştim. Sendika toplantısında, siyahlar, beyazlar, İspanyolca konuşan insanlar, erkekler ve kadınlar, genç ve yaşlı bir araya gelip ortak sorunları hakkında konuşuyorlar. Bu çok etkileyici bir manzaraydı. Yerel birliğimizin başkan yardımcılığına aday olacak bir kadın bulmamız gerekiyordu.”
1953 yılında UPWA Local 56‘nın başkan yardımcılığına seçildi. 1954 yılında Amerikan işçi sendikasında yerelin ilk siyah kadın sendika başkanı oldu. Wyatt önde gelen bir lider olmasına rağmen, kendini üç cephede savaşırken bulduğunu söyledi. “İşçiler adına savaşıyordum, bir siyah olarak savaşıyordum ve bir kadın olarak savaşıyordum”
1955 yılında Wyatt’lar Chicago’da Vernon Park Tanrı Kilisesi‘ni kurdu. Kilise, küçük, yağ lekeli bir zeminde, (Chicago’da 90. Vernon’da bulunan) bir evin garajında, yalnızca Wyatt’ların çocukları, kardeşleri ve birkaç sadık arkadaşından oluşan bir cemaatle başladı.
On sekiz ay sonra, UPWA tarafından 1. Bölge için, 5 eyaletin sorumluluklarını içeren ücretli sendika çalışanı olmak üzere işe alındı. Addie Wyatt, değerleri çok ciddiye alan bir birliğin lideriydi. Sendika liderliği, adanmış örgütlenme ile beyaz işçilerin ırkçılığı terk edeceğine, erkeklerin kadın iş arkadaşlarına saygı duymayı ve onlara değer vermeyi öğrenebileceğine inanıyordu. Ayrıca işçi sınıfı insanları arasındaki dayanışmanın, gecikmiş toplumsal değişimlere yol açabileceğine ve sendikanın işinin yalnızca daha iyi ücretler ve çalışma koşulları için mücadele etmek değil, daha iyi bir dünya inşa etmeye yardımcı olmak olduğuna inanıyordu.
1956 yılında Montgomery Bus Boycott’unu (Montgomery Otobüs Boykotu) desteklemek için Dr. Martin Luther King, Jr. ile yakın bir şekilde çalıştı ve fon toplanmasına yardım etti. Wyatt’ın önemli bir rol oynamasıyla UPWA, Sivil Haklar hareketine dâhil oldu. Güney Hıristiyan Liderlik Konferansı‘nda (SCLC) çalışma danışmanı oldu. Chicago Özgürlük Hareketi Eylem Komitesi‘nde görev yaptı ve protestolar düzenledi. Aynı zamanda Montgomery Improvement Association (Montgomery İyileştirme Derneği ) için fon topladı. Daha sonra Chicago’da Barack Obama adında genç bir topluluk organizatörüne danışmanlık yaptı. Wyatt evini, Jesse Jackson, ABD temsilcisi Bobby Rush gibi tanınmış kişilerle toplantılar yapmak için açtı.
Eşitlik yasası için çalıştı
1960’lı yılların sonlarında, Wyatt dikkatini Güney’de meydana gelen önemli sivil haklar hareketlerine çevirdi. 1962 yılında 12 Amerikan şehrinde imtiyazsız insanlara yiyecek dağıtan Breadbasket Operasyonu‘nun kurulmasına yardımcı olmak için Jesse Jackson ile birlikte çalıştı. Wyatt daha sonra People United to Serve Humanity’e (P.U.S.H ) (İnsanlığa Hizmet Eden İnsanlar) dâhil oldu. Aynı yıl Başkan John F. Kennedy, Addie’i Amerika Birleşik Devletleri Kadının Statüsü Komisyonu’nun Çalışma Mevzuatı Komitesi’nde bir pozisyona atadı. Bir kadın hakları savunucusu olarak, daha iyi sağlık hizmeti, yeterli çocuk bakımı ve çalışan kadınlar için eşit işe eşit ücret ve Eşitlik Yasası’nın geçişi için yorulmadan çalıştı. 1965 yılında oy hakkı protestolarına katıldığı için Selma’da hapse atıldı. Wyatt, sendikası için çalışmadığı zamanlarda, Dr.King ile birlikte protestoların ve yürüyüşlerin düzenlenmesine yardım etti.
Wyatt ayrıca kadınların iş yeri dışındaki kaygılarının kamusal alana taşınmasına da yardımcı oldu. 1966 yılında National Organization of Women’ın (NOW) (Ulusal Kadın Örgütü) kurulmasını diğer kadınlarla birlikte sağladı.
1968 yılında UPWA, Kuzey Amerika’nın Amalgamated Meat Cutters and Butcher Workmen (Birleşik Et Kesicileri ve Kasap İşçileri) ile birleşti ve Wyatt, Kadın İşleri ve İnsan Hakları departmanlarının direktörü olarak görev yaptı. 1972 yılında, siyah işçilerin “işçi hareketinin gücünü her düzeyde paylaşabilmelerini” sağlamak için kurulan Coalition of Black Trade Union’un (CBTU) (Siyah Sendikacılar Koalisyonu) kurucu üyesi oldu. CBTU’nun Ulusal Kadın Komitesi başkanı olarak, AFL-CIO’ya Congress of Industrial Organizations (Sanayi Örgütleri Kongresi) bağlı sendikaların kadınlara liderlik pozisyonları açmasını sağlamaya yardımcı oldu. Bu sadece Afro-Amerikalı’ların işgücüne büyük bir güven duymasını değil, aynı zamanda kadınların mali açıdan bağımsız ve ekonomiye etkin katkıda bulunanlar olmalarına da yol açtı. Wyatt, 1974 yılında ülkenin sendikalı kadınlara yönelik tek ulusal örgütü olan Coalition of Labor Union Women’ın (CLUW) (İşçi Sendikası Kadınlar Koalisyonu) Willa Mae Sudduth ile kurucularından biri oldu. Güney’de ve Chicago’da oy hakları, açık konut ve daha iyi eğitim için çalışan sivil haklar mücadelelerine katıldı. Emek hareketinde kadınlar için daha güçlü, daha etkili bir ses yaratmak için “Irkçılık ve cinsiyetçilik ekonomik bir meseledir. Kadınlara ve renkli insanlara karşı ayrımcılık yapmak çok kârlıydı. Değişimin gelebileceğini ama bunun tek başına yapılamayacağını anlamaya başladım. Başkalarıyla birleşmek zorundaydın. Sendikaya üye olmamın sebeplerinden biri de buydu. Bu, mücadelede yardımcı olacak bir tür aileydi” dedi.
Haziran 1979 yılında Kuzey Amerika Amalgamated Meat Cutters and Butcher Workmen (Birleşik Et Kesicileri ve Kasap İşçileri) sendikası ile Retail Clerks International Union Merged’in (Perakende Memurları Uluslararası Sendikası) (RCIU) birleşmesiyle United Food and Commercial Workers International Union’da (UFCW) (Birleşik Gıda ve Ticari İşçiler Uluslararası sendikası) oluştu. Addie başkan yardımcısı seçildiğinde uluslararası bir birliğin ilk Afrikalı-Amerikalı kadın işçi lideri oldu. Bu süre zarfında, azınlıkları daha fazla kapsayıcı sendikalar oluşturmak için çok çalıştı.
Kadın işçi ağının eş başkanı
Wyatt, 1983 yılında Women’s Network for Washington’un (Washington için Kadın Ağı) eş başkanı olarak görev yaptı. Aynı yıl Delta Sigma Theta kız öğrenci yurdu’nun onursal üyesi olarak atandı. Addie Wyatt, tam zamanlı bir papazeşitlik yasası, olmak için 1984 yılında Birleşmiş Gıda ve Ticaret İşçileri için Uluslararası Başkan Yardımcısı ve Kadın İşleri ve Sivil Haklar Direktörü olarak görevinden emekli oldu. Kocasıyla birlikte kurulmasına yardım ettiği kilisede Eş-Pastoru olarak görevlendirildi ve onunla birlikte çalıştı. Çiftin başkanlığı birlikte 44 yıl sürdü.
1999 yılında Wyatt, Chicago’daki Wyatt Family Community Center‘ın kurucusu ve CEO’su oldu. (kilisenin aileler için çeşitli programlar aracılığıyla topluma ve ulusa hizmet eden çok amaçlı toplum merkezi) 2000 yılında hastalık nedeniyle pastörlükten emekli oldu. Ancak kilise ibadet hizmetlerine sadakatle katılmaya ve hizmet etmeye devam etti. Başkan Carter tarafından Uluslararası Kadınlar Yılı’nı Gözlemleme Ulusal Komisyonu‘na atandı. Wyatt, 1975 yılında Time dergisi tarafından Yılın Kadınları’ndan biri seçildi. Ebony dergisi 1980 ve 1984 yılları arasında onu en etkili 100 siyah Amerikalı’dan biri olarak değerlendirdi. 1987 yılında Siyah Sendikacılar Koalisyonu Addie L. Wyatt Ödülü’nü kurdu. Addie L. Wyatt, Illinois Lincoln Akademisi‘nin ödüllü unvanına layık görüldü ve 2003 yılında Illinois Valisi tarafından Din ve Çalışma alanında Lincoln Nişanı (devletin en yüksek onuru) ile ödüllendirildi. 26 Ağustos 2005 yılında, bir aktivist, kampanyacı ve lider olarak yaptığı çalışmaların takdir edilmesiyle, ayak izleri Atlanta, Georgia’daki Walk of Fame‘e eklendi.
Addie Wyatt, uzun bir hastalıktan sonra 28 Mart 2012 yılında Chicago, Illinois’de yerel bir hastanede öldü.
Kaynak
Addie L. Wyatt – Wikipedia https://en.wikipedia.org ›
Addie L. Wyatt Biography https://biography.jrank.org ›
Reverend Addie L. Wyatt: A Champion of Labor and Civil Rights https://www.iatse728.org
Reverend Addie Wyatt’s Biography – The HistoryMakers https://www.thehistorymakers.org ›
Black History Month: Addie Wyatt – United Food and… https://www.ufcw.org ›
Addie Wyatt (1924-2012) – Blackpast https://www.blackpast.org
Addie L. Wyatt: Labor, Civil Rights Leader – American Postal… https://apwu.org › news ›
Reverend Addie L. Wyatt: First Black Woman Named As… https://blackthen.com ›
A Tribute to Addie L. Wyatt – UFCW Local 152 https://ufcwlocal152.org
Addie L.Wyatt https://stringfixer.com ›
Addie Wyatt – KeyWiki https://keywiki.org › Addie
https://www.dailykos.com
