Türkiye’de sol parti ve yapıların kadın emeğine dair kamu kreşleri açılsın, dışında somut bir politikaları yok, bazıları gündelik haklar için verilen mücadeleleri küçümseyip, hala neredeyse her şeyi sınıfın kurtuluşuna endekslerken, kimi de somut politikalar yerine genel geçer politik söylemle yetiniyorlar. Oysa kadınlar çalışırken, bazı sorunlarına çözüm getirilmesini istiyor. Çocuk bakımı, doğum yardımları ve izinleri, işyerinde cinsel tacizin ve cinsiyetçiliğin önlenmesine karşı yasalar ve bunların günlük hayatta işleyiş mekanizmaları, takip edecek yapılar… Sendikalar ise fi tarihinde kabul edilmiş, toplu sözleşmelere girmiş yasal doğum izin ve yardımları dışında kadınlara yönelik somut haklarla ölmeyecek kadar ilgileniyorlar.
Esasında bakım işleri, annelik ve babalık izinleri uzun süre mücadele geleneği olan Batılı kapitalist ülkelerde de çözüme kavuşturulmuş değil… Ama bizden farklı olarak bazı sendikalar, daha doğrusu burada çalışan kadınlar işin peşini bırakmıyor. Avusturya Sendikalar Birliğindeki (ÖGB) kadınlar da bu kadınlara örnek teşkil ediyor.
Avusturya’da 1 Eylül 2019’dan bu yana kadınların mücadelesi sonucunda dört haftalık bir babalık izni yasal olarak işliyor. Çocuklarına bakmak isteyen genç babalar bu izni kullanabiliyorlar. Ülkede “babalık ayı” denilen bu izin annenin doğum yapmasından bir gün sonra başladığı için kadınların zor günlerinin atlatılmasına yardımcı olabiliyor. En azından kadınlara faydası da düşünülerek çıkarılmış izin. Babalık izninden, bir iş yerinde düzenli olarak çalışan tüm erkek işçiler yararlanabiliyor. İşveren izin boyunca ücret ödemek zorunda değil, ancak devlet günde 22.60 Euro, yani aylık 700 Euro civarında aile yardımı yapıyor.
Bazı işverenler gönüllü olarak babanın bir aylık ücretini ödüyorlar ama bu tutum yaygın olmadığı gibi yasal bir zorunluluk da yok. ÖGB tüm babalar için bu bir aylık sürenin ücretli olmasını talep ediyor. Bir erkeğin babalık izni ve aile yardımından yararlanabilmesi için bebekle aynı evde yaşaması ve doğumdan en az üç ay önce babalık izni için işverene bir ön bildirim yapması şart. Baba fiili başlama tarihini de ilan etmek zorunda. İzin en erken doğumun ertesi günü başlıyor ve annelik izni bitinceye kadar kullanması gerekiyor. Erkekler izin kullandıkları süre boyunca yasal olarak görevden alınmıyor ve işten çıkarılamıyor. Bu sürede babalık koruması var. İzin emeklilik vs gibi haklara yansıtılıyor.
Fakat Avusturya Aile Araştırma Enstitüsü tarafından yapılan bir araştırma 2019-2020 yılları arasında aile yardımı ikramiyesi için 32.800 baba hedeflenmesine rağmen 6 bin babanın bu yardım için başvuru yaptığını gösteriyor. Sendikanın bu konudaki görüşü, erkeklerin parayı az bulmaları.
1 Eylül günü babalık izninin çıkarılmasının yıl dönümü dolayısıyla ÖGB internet sitesinde konu tekrar gündeme getirildi. Gazeteci Amela Muratovic ÖGB Başkan Yardımcısı ve Kadın Birimi sorumlusu Korinna Schumann’la yasal babalık izni hakkının üçüncü yıl dönümü vesilesiyle bir röportaj yaptı. Schumman, ÖGB li kadınların çocuk bakımının ebeveynler arasında eşit bir biçimde dağılımı için hala mücadele verdiğini söylüyordu. Söyleşiyi Türkçeye çevirelim dedik.
Eşit ebeveynlik için ÖGB’li kadınlar hala mücadele ediyor
Yasal babalık izni 1 Eylül 2019’dan beri yürürlükte – Bu ÖGB kadınlarının uzun süredir devam eden bir talebiydi. Neden bu kadar önemliydi?
Bunun için yıllar boyu kampanyalar yaptık. Bu biçimde çıkan bir yasal iznin yapmak istediklerimizin ancak yarısı olduğunu da daha sonra defalarca vurguladık. Yasal hak ile birlikte tüm babalar – bir nerede ve ne kadar süreyle çalışırlarsa çalışsınlar- ilk birkaç haftayı çocuğuyla birlikte geçirme fırsatına sahip oldular. Bu sağlıklı bir baba-çocuk ilişkisi için son derece önemlidir.
Yasal kazanım hiç de kolay olmadı, Neden?
Özgürlükçü hükümet sorunu yıllarca ikinci plana attı. Babalık izni (babalık ayı) tekrar tekrar vaad edildi ama sürekli de iptal edildi. Genellikle ekonomik koşullar gerekçe olarak gösterildi.
Bizim açımızdan kesinlikle anlaşılmaz bir şeydi, çünkü babalık izni şirketlere herhangi bir maliyet getirmiyordu ve babalar bu ayın zamanını kendileri planlayabilirdi. Yasal olarak bu hakkın kazanılması Temmuz 2019’da Ulusal Konsey’de karara bağlandı. Yorulmak bilmeyen ÖGB kadınlarının çabaları sayesinde kazanıldı bu hak ve bizim açımızdan büyük bir başarıydı.
Pek çok erkek mali sebeplerden dolayı babalık iznine karşı çıkıyor. Buna karşı nasıl mücadele verdiniz?
Yasal babalık izni hakkı, tüm babalara babalık izni şansı verme yolunda önemli bir ilk adımdı. Bundan sadece babalar değil, Avusturya’daki tüm aileler faydalanıyor. Ama biz başlangıçtan itibaren bu hakkı geliştirmeyi düşünmemiz gerektiğini söyledik. Bir sonraki adım: Tam ücretli babalık izni.
Babalık izni boyunca ödenen aile yardımı şu anda 700 Euro’nun biraz altında. Bu, babalık izninden yararlanmaları için erkekleri pek teşvik etmiyor, para yetersiz. Fakat yakın zamana kadar, babalık izni boyunca ödenen aile yardımı daha sonraki çocuk bakım ödeneğinden düşürülürdü, bu yok artık. ÖGB her zaman bu düzenlemenin ters etki yaptığına dikkat çekti. Daha fazla babanın doğum izni almasını istiyorsanız, onları daha fazla teşvik etmeniz gerekiyor. Görünüşe göre bu mesajımız sonunda Bakan Raab’a ulaştı.
Babalara çocuklarıyla daha fazla zaman geçirme fırsatı vermek için başka hangi önlemlere ihtiyaç var?
Erkeklerin daha fazla çocuk bakmalarını sağlamak için babalık izni yanında ek teşviklere ihtiyaç var. AK(Arbeiterkammer) ve ÖGB, bakım işlerinin paylaşımını desteklemek için aile çalışma zamanı (süresi) modelini geliştirdi. Bu model haftada 28 ila 32 saat arasında çalışan ebeveynin ikisine de 250 Euro’luk bir mali destek getiriyor. Aile çalışma süresi modeli ile anneler daha çok kazanıyor ve babalar da çocuk bakımına katılıyor. Hükümet babaları katılmaya teşvik etme konusunda ciddiyse, aile çalışma saati modelini bir sonraki adım olarak görmelidir.
https://www.oegb.at/themen/arbeitsrecht/mutterschutz-und-karenz/Alle-Informationen-zum-Papamonat
