Gabrielle Duchêne, 26 Şubat 1870 yılında Paris’te, Rosalie Maréchal Laforcade ve Joseph Laforcade’nin çocuğu olarak dünyaya geldi. Rahat bir ortamda büyüdü, hayır işleriyle uğraştı. Peyzaj mimarı Duchêne ile evlendi ve 1893 yılında kızı Suzanne-Henriette dünyaya geldi.
1908 yılında iç çamaşırı ve moda ürünleri üreticileri için bir kooperatif olan Karşılıklı Yardımlaşma’yı (Entr’aide) kurdu. Sonraki yıllarda kadın işçilerin eğitimi ve örgütlenmesi yoluyla hazır giyim sektöründe ev işçilerin sömürülmesine karşı, yüksek ücret ve daha iyi çalışma koşulları, asgari ücreti belirleyen bir yasa, eşit işe eşit ücret ve kadınların sendikalı olması için mücadele etti.
Duchêne, Kimya-İç Çamaşırcılar Birliği (Chemiserie-Lingerie) Konseyi üyesiydi ve 1913 yılından 1915 yılına kadar Fransız Kadınlar Ulusal Konseyi (Conseil National des femmes françaises-CNFF) işçi bölümünün başkanlığını yaptı. Kooperatif çalışmasının yetersiz olmasından dolayı sendika hareketine katılarak gömlek ve iç çamaşırı üreticileri birliğinde aktif oldu.
Aynı yıl Fransız Kadın Ev İşçileri Bürosu’nu (Office français du Travail à domicile-OFTD) kurdu. Ayrıca Fransız Kadın Çıkarları Ofisi’nin (Office français des intérêts féminins-OFİF) kurucusuydu. Duchêne, sendikacı radikal feministleri politik olarak ılımlı burjuva feministlerle uzlaştırmaya çalıştı ve iki grup arasındaki işbirliğini teşvik etti.
Savaşa karşı mücadele
Gabrielle Duchêne, I. Dünya Savaşı sırasında (1914-18) Kadınların Sömürülmesine Karşı Birlikler Arası Eylem Komitesi’ni (Comité intersyndical d’action contre l’exploitation de la femme-CIACEF) kurdu ve komitenin sekreter yardımcısı oldu. 1915 yılında tüm gücüyle savaşa karşı çalışmalar yapmak için sendika çalışmasını bıraktı, ancak kadınların ekonomik kurtuluşuna olan inancını korudu ve kadın haklarını savunmaya devam etti. Kadınlara eşit ücret konusunda Çalışma Bakanlığı’nı zorladı ve ev işçileri için asgari ücret yasasının çıkarılmasında rol oynadı (10 Temmuz 1915). Fransız Yurtiçi Çalışma Bürosu’nun genel sekreteri olarak, bu yasa kapsamında işverenlere karşı çeşitli davalar açtı.
Kadın Sömürüsüne Karşı Sendikalar Arası Eylem Komitesi’ni kurdu (19 Temmuz 1915) ve daha fazla avantaj elde etmek için komiteyi Genel Çalışma Konfederasyonu’na (CGT) bağladı.
1915 yılında Lahey Kongresi’ne davet edildi. Aynı yıl kurulan Kalıcı Barış İçin Uluslararası Kadınlar Komitesi’nin (Comité international des femmes pour la paix persistane) Fransa bölümünün başkanı oldu. Kovuşturma riskine bakmaksızın savaş boyunca barış için çalışmaya devam etti.
Kadınlara Seçim Hakkı Komitesi’ni (Comité d’Eylem Suffragiste-CAS) Aralık 1917’de Jeanne Mélin, Marthe Bigot ile beraber yönetti. CAS, filmler göstererek işçileri toplamayı ve bilgilendirmeyi hedefleyen toplantılar düzenledi, kadınların oy hakkı için onları cesaretlendirmenin yanı sıra, savaşı sona erdirmek için bir referandum düzenledi.
Sovyetler’den etkilendi
Barış ve Özgürlük için Uluslararası Kadınlar Birliği (Ligue Internationale des femmes pour la Paix et la liberté -WILPF) 1919 yılında kuruldu. Duchêne, WILPF’nin Fransa bölümünü oluşturdu ve 1954 yılında ölünceye kadar bu bölümü yönetti. 1919 yılında Zürih’te yapılan barış konferansına katılması için Duchêne’e pasaport verilmedi; ancak o, 15 kadınla birlikte kongreye bir mektup gönderdi. Bu mektupta diğer ulusların kadınlarına, onlarla daha sıkı çalışmaya hazır olduklarını ve iyi dileklerini ilettiler.
1920-1923 yılları arasında Sovyetler’e yardım kampanyasına katıldıktan sonra bu ülkeye sempati duymaya başladı. Ardından Emperyalizm ve Sömürgeci Baskıya Karşı Birlik ve SSCB Dostları Derneği gibi kuruluşlarla çalıştı. Duchêne, Sovyet deneyiminden yavaş yavaş etkilendi. Şubat 1927’de emperyalizme ve sömürgeci baskıya karşı birliğin kurulduğu Brüksel’de yapılan kongreye katıldı. Birlik, Üçüncü Enternasyonal’in rehberliğinde, Avrupa sömürgelerinde bağımsızlık mücadeleleri geliştirmeye çalıştı.
Duchêne, Ekim 1927’de Sovyetler Birliği’ne ilk ziyaretini yaptı. Dönüşünde Fransız Komünist Partisi’ne katıldı.
Dünya Kadın Meclisi
Duchêne, Frankfurt (1929) ve Paris’te (1932) yapılan silahsızlanma genel konferanslarına katıldı. Ağustos 1932’de, emperyalist savaşa karşı birliğin geliştirilmesine katkı sundu ve Uluslararası Savaşa Karşı Komite’nin (Comité mondial contre la guerre) kuruluşunda görev aldı. Amsterdam’daki Savaş ve Emperyalizme Karşı Kongre’de, Romain Rolland ve Henri Barbusse’nin yanında yer aldı. 1934 yılında Dünya Kadın Meclisi’ni örgütledi, Savaşa ve Faşizme Karşı Dünya Kadınlar Komitesi’ne (Comité mondial des femmes contre la guerre et le fascisme-CMF) başkanlık etti. Eylül 1936’da Brüksel’deki Barış İçin Evrensel Meclis’in kuruluş konferansına katıldı.
Gabrielle Duchêne, siyasi veya anti-faşist tutsaklara yardım eden birçok kuruluşta yer aldı (Thaelmann Komitesi, Etiyopya Halkını Savunma Uluslararası Komitesi, Cumhuriyet İspanya’sına Yardım için Uluslararası Koordinasyon ve Enformasyon Komitesi vb). 1940 yılında Gestapo tarafından aranan Duchêne, Paris’ten ayrıldı ve takma bir isimle Midi’ye sığındı. Aix-en-Provence bölgesindeki direniş ile temas halindeydi ancak bir ihbar üzerine bu bölgeyi terk etmek zorunda kaldı. 1943 yılından itibaren, II. Dünya Savaşı’nın sonuna kadar Tarn’daki Milhars’ta arkadaşı Claire Géniaux’la birlikte barınakta kaldı.
İsviçre’nin Zürih kentinde, 3 Ağustos 1954 tarihinde yaşama veda etti.
Fotoğraflar: Henri&Achille Duchêne Derneği
Kaynakça
– ekmekvegul.net/sectiklerimiz/26-subat-1870-gabrielle-duchene-dogdu
– encyclopedia.com
– www.henri-et-achille-duchene.com/biographies/gabrielle-duchene
