Pandemi öncesi evde çalışmanın cazip, ucuz ve daha kolay olduğu algısı hakimdi. Böyle olmadığı pandemi döneminde anlaşıldı. Evde çalışmanın ücretler ve özellikle zaman açısından çok daha pahalı olduğu yaşanarak öğrenildi. Sosyalleşmenin sınırlanması, sınıfsal yalnızlaşma, özel alan çalışma alanı ayrımının ortadan kalkması ve tüm bunların psikolojik etkileri vb. konularına girmiyorum bile.
Bekar yaşamanın, çocuksuz ya da partner olmadan bekar yaşamanın ekonomik olarak ucuz olduğu bilgisi de tıpkı evde çalışmanın kolay olduğu bilgisi gibi yaygın bir yanılgıdan ibaret.
Yapılan araştırmalar da bunu doğruluyor. Bekar yaşamak ekonomik olarak pahalı.
Çekirdek aile küçülüyor
Açlık sınırı 20 bin liraya, yoksulluk sınırı 61 bin liraya dayandı. Dört kişilik ailenin baz alındığı hesaplamalara göre durum böyle.
Peki çok da gündeme gelmeyen bekar yaşayan insanların durumu nedir?
Dört kişilik aile baz alınarak yapılan araştırmada çıkan rakamı dörde bölüp tek kişinin masrafını hesaplamak akla ilk gelen ama elbette geçim hesabı böyle yapılmıyor. Bekar yaşamayı maliyetli yapan da bu gerçek. Çünkü tek kişi yaşayan birinin tüm harcamaları aynı tek maaştan yapılıyor.
Bir de bu araştırmalar genellemeler üzerinden yapılıyor. Örneğin İstanbul’da yaşayan bekar biri ile Mersin, Ankara, Diyarbakır, Muğla, Dersim’de yaşayan bekar kişilerin yaşam maliyetleri aynı değil.
Türkiye’de doğum oranlarının düşüş gerçeği geçtiğimiz haftalarda ülke gündeminde yerini almıştı. 2023 yılında bir kadının hayatı boyunca doğurduğu çocuk sayısı 1,51’e gerilemiş. Doğum oranlarının düşmesi aile büyüklüğünü de etkiliyor. TÜİK’in 2023 araştırmasına göre aile büyüklüğü 3,14’e gerilemiş.
Bunu neden söylüyorum? Topumun sosyolojisi değişiyor. 4 kişilik aile baz alınarak yapılan araştırmaların birkaç seneye 3 kişilik aileye dönüşmesi şaşırtıcı olmayacak. Ayrıca bekar yaşayan sayısı da artacak. Doğum oranlarının düşmesi önemli çünkü genç işçi emeğinin ucuza satılması ile övünen ülkede en çok satılığa çıkan şey de azalmış oluyor.
Tek kişilik haneler
“Ekonomist” Erdoğan’ın politikaları nedeniyle işsizlik ve yoksulluk son yıllarda hayal edilenin ötesinde artarken tek kişi yaşayan bekarlar dahil ailelerin birleşerek yaşamaya çalıştıklarını biliyoruz. Önceki yazılarımda bahsetmiştim tek kişi yaşayanların bir kısmı ve kimi aileler geçinemediği için birleşiyor diye. Tek kişi yaşayan birçok insan akraba ve arkadaşları ile evlerini birleştirse de hala önemli sayıda tek kişilik haneler mevcut.
Bekar yaşayanların sayısı az değil ancak aktif çalışılanlar dışında mesela emekli olanların yaşamlarını sürdürebilmeleri için ek gelir kazanmaları gerekiyor. Bekar yaşayanların yalnızca kendi geçimlerinden sorumlu olduklarını düşünmek yanıltıcı. Bekar birçok insanın bakmakla sorumlu olduğu yaşlı, hasta, engelli akrabaları, yakınları mevcut.
Böyle olmasa bile bekar olup emekli olanların ya da aktif çalışanların geçinebilmesi yine de mümkün değil çünkü alınan aylık ile enflasyon arasındaki açık her ay büyümeye devam ediyor. Ücretler pahalılık karşısında hızla eriyor. Yılda iki kez zam alan emekli ve çalışanların aldıkları zam altı ay dolmadan buharlaşıyor. Buna rağmen asgari ücrete Temmuz ayında zam yapmama kararında direniyor iktidar. Emeklilere ise yüzde 25 oranında ek ücret verileceği dillendiriliyor.
Türk-İş’in Şubat 2024 tarihli araştırmasına göre bekar bir çalışanın “yaşam maliyeti” aylık 21 bin 189 lira. 2024 yılı ilk yarısının enflasyonu TÜİK hesaplarına göre dahi yaklaşık yüzde 25. Bu demek oluyor ki yılın ikinci yarısında enflasyon farkı 5 bin 297 lira. Türk-İş ve TÜİK hesabına göre bile bekar birinin yılın ikinci yarısında alması gerekli asgari ücret yani asgari “yaşam maliyeti” 26 bin 486 lira. Bekar kişi İstanbul’da yaşıyorsa bu miktarın en az dörtte üçü sadece kiraya ödenecek.
Bekar yaşamayı maliyetli yapan şey kiradan ısınmaya, faturalara, ulaşıma dek her şeyin aynı maaştan ödeniyor olması ve az sayıda yüksek ücretli bekar çalışanı saymazsak bekar yaşamak her geçen gün daha zorlaşıyor. Kendi başınıza yaşayabilmek için ya ek gelir sağlayacak ikinci bir iş bulmanız gerekiyor ya da yüksek gelirli olmanız gerekiyor. İkisi de yoksa vay halinize!
AKP’nin ailede ısrarı, evliliğe verilen maddi destekler, doğum oranlarını yükseltme çabaları bekar yaşayanların hayatlarını zora sokmakla da alakalı. Siz hiç AKP’den bekar yaşayanlar için destek projesi duydunuz mu? Duymadınız, duyamazsınız da. Nedeni sır değil.
Bekar yaşamak özgürlük olduğu gibi maddi açıdan çoğu zaman yoksul olmak anlamına geliyor. Hiç de uzaktan göründüğü kadar “kolay ve rahat” değil. Bir hayli maliyetli. Bu sorunların aşılması için bekar yaşayanların daha fazla siyasetin gündeminde yer alması gerekiyor.
Kaynaklar:
https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Aile-2023-53784
Fotoğraf: Ekmek ve Gül
