Beyaz baretli kadınların örgütlü mücadelesi

Ayla Önder onderayla@gmail.comIO

Mühendis, mimar, şehir plancısı kadınlar, yıllardır sürdürdükleri kararlı mücadeleyle TMMOB içinde kadın çalışmalarını kurumsallaştırdı. Dayanışmayı büyütmek ve mücadeleyi hep bir adım öteye taşımak için her 2 yılda bir düzenlenen ‘TMMOB Kadın Kurultayı’, bu yıl 21-22 Kasım’da gerçekleşecek. Kurultayda ILO 190’dan pandemiye, cinsiyetçi ücret eşitsizliğinden öğrenci kadınların sorunlarına dek birçok konu ele alınacak. Kurultayın örgütleyicilerinden Buket Çelik ile konuştuk.

Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği’nde (TMMOB) kadın çalışmaları, kadınların sürekli ve kararlı mücadelesi sonucu kurumsallaşmış durumda. Gerek örgütsel gerek toplumsal çerçevede eşitliği hayata geçirmek hedeflerin başında yer alıyor. Meslek örgütlerinin yönetim kurullarında ve diğer organlarında kadın temsiliyetinin artırılması, istihdam ve ücretlendirme konusunda yaşanan cinsiyet ayrımcılığının kırılması, toplumsal cinsiyet temelli her türlü şiddetin önlenmesi öne çıkan mücadele başlıklarından. TMMOB Kadın Komisyonu da bu mücadelenin önemli araçlarından biri. Bunun yanında, sorunlarla ilgili başvuruların yapılabileceği, ayrımcılığın, taciz ve mobbingin takip edileceği, hukuki ve psikolojik destek verilerek çözümlerin üretileceği bir “Cinsiyet Ayrımcılığı Takip Sekretaryası” da oluşturulmuş.

Öte yandan Kadın Çalışma Grubu tarafından ilki 12 yıl önce düzenlenen ‘TMMOB Kadın Kurultayı’nın bugünlerde 7’ncisinin hazırlığı yapılıyor. TMMOB 7. Kadın Kurultayı, 20-21 Kasım 2021 tarihlerinde “Haklarımızdan, Eşitlikten, Adaletten Vazgeçmiyoruz” ana başlığıyla düzenlenecek.

Ana kurultay öncesi TMMOB‘ye bağlı İl Koordinasyon Kurulları’nın Kadın Çalışma Grupları da yerel kurultaylarda bir araya geldi. Çoğu ilde bu kurultaylar tamamlandı. İstanbul, Balıkesir, Bursa, Malatya, Şanlıurfa, Van, Muğla, Ankara İl Koordinasyon Kurullarının Yerel Kurultayları ise 6 Kasım’a kadar gerçekleştirilecek.

Yükselmeleri engelleniyor

TMMOB’li kadınlar çok yerde kariyer engelleri ile karşılaşıyor. Erkek iş dünyasında birçok toplumsal önyargı ile başa çıkmak zorundalar. İş bölümünün cinsiyete değil, liyakata dayalı olmasını istiyorlar. Meslek alanlarında kendilerini kanıtlamak için erkeklerden daha çok çaba harcamaları gerektiğini her fırsatta dile getiriyorlar. Yönetim kademelerinde yükselme konusunda birçok engelle karşılaştıklarını, ‘erkek iş dünyasında’ yönetici konumuna geçerken yükselen bariyerlerin motivasyonu yok edebildiğini söylüyorlar. “Zaten var olan ekonomik krizin salgın koşullarıyla derinleşmesiyle birlikte hukuksuzluğun, kadın cinayetlerinin, şiddetin ve rant uğruna doğa talanının arttığını, kadınların taleplerinin yok sayıldığını” vurguluyorlar. Bu çerçevede örgütlü çalışmaların toplumsal öneminin bir kat daha arttığı yorumunu yapıyorlar.

Biz de kurultay öncesi tüm bu sorunlara karşı TMMOB’li kadınların örgütlü mücadelesini ve kurultayı TMMOB Kadın Çalışma Gurubu Başkanı İnşaat Mühendisi Buket Çelik’le konuştuk.

TMMOB’de Kadın Çalışma Grubu hangi amaçla kuruldu ve ne zamandır aktif olarak çalışmalarına devam ediyor?

TMMOB Yönetim Kurulu’nun kararıyla ‘Kadına cinsiyetinden kaynaklı olarak uygulanan her türlü olumsuz davranış ve politikaya karşı mücadele yöntemlerini tanımlama ve görüş oluşturma, kadın kurultayı düzenleme’ amacıyla oluşturulan TMMOB Kadın Çalışma Grubu’nun tarihçesi, 1990’lı yılların ortalarına denk düşüyor. 1994 yılında yeni kurulan ve TMMOB içinde en çok kadın üyeye sahip Peyzaj Mimarları Odası’ndan TMMOB Yönetim Kurulu’nda bir kadın üyenin yer alması, bu adımın atılmasına hizmet etti. Kadın örgütlenmesine dair, kadın komisyonunun kurumsallaştırılması için yoğun emek harcandı.

Bugüne kadar kaç kurultay gerçekleştirdiniz ve bunun TMMOB’de kadın örgütlülüğüne yansımaları nasıl oldu?

12 yıl önce düzenlenmiş olan birinci kurultayımız 2008- 2009 çalışma dönemine denk gelmekte olup; kadın mühendis, mimar ve şehir plancısı üyelerin TMMOB örgütlülüğü içerisinde kurumsallaşmasının ilk adımıdır. O tarihten bu yana 6 Kadın Kurultayının yanı sıra 4 Kadın Sempozyumu gerçekleştirildi. Kurultaylarımızın yansımalarıyla, il ve ilçe koordinasyonlarımız, odalarımız ve şubelerimiz de “Kadın Çalışma Grupları”nı oluşturdu. Cinsiyet Ayrımcılığı Takip Sekreteryası’nın oluşturulması, üst birlik ve bağlı odalarımızın yönetim, onur ve denetim kurulu üyelerinin toplumsal cinsiyet eşitliği eğitimlerini alması, disiplin yönetmeliğimizdeki değişiklik çalışmaları gibi birçok yenilik söz konusu oldu.

Haklarımızdan, eşitlikten, adaletten vazgeçmeyeceğiz!

7.Kadın Kurultayı’nızdan bahsedebilir misiniz? Önemi nedir?

21-22 Kasım 2021 tarihinde Ankara’da gerçekleştirecek olduğumuz TMMOB 7. Kadın Kurultayı, “Haklarımızdan, Eşitlikten, Adaletten Vazgeçmeyeceğiz!” ana başlığını taşıyor. Belirlediğimiz alt başlıklar doğrultusunda Aydın, Adana, Ankara, Balıkesir, Bodrum, Diyarbakır, Mardin, Eskişehir, İstanbul, İzmir, Kocaeli, Malatya, Muğla, Mersin, Şanlıurfa ve Van İl Koordinasyon Kurulları da “Yerel Kadın Kurultayı” düzenleme kararları aldılar. TMMOB’de kadın örgütlülüğünün yanı sıra toplumsal cinsiyet eşitliği, pandemi sürecinde şiddet, işçi sağlığı ve iş güvenliği uygulamaları, gasp edilen yasal haklarımız gibi konuların işleneceği yerel kurultaylarımız dönemsel olarak daha da önemli.

“Cinsiyet Ayrımcılığı Takip Sekreteryası”ndan da söz eder misiniz? Bu sekreterya hangi amaçla hayata geçti?

1.Kadın Kurultayı’nda alınan karar ve genel kurulun kabulüyle TMMOB Kadın Çalışma Grubu bünyesinde oluşturulan, başvuruların yapılabildiği Cinsiyet Ayrımcılığı Takip Sekretaryası, Kadınlara ve LGBTİ + bireylere yönelik yapılan her türlü taciz, şiddet, mobbing ve cinsiyet ayrımcılığı iddialarının takip edilmesi, hukuksal ve psikolojik destek verilmesi amacıyla oluşturuldu. Yönerge doğrultusunda da 2015 yılından bu yana aktif olarak şikâyetlerle ilgileniyor.

İstihdam ve ücretlendirme konuşunda yaşanan cinsiyet ayrımcılığının kırılmasına dair nasıl çalışmalar söz konusu?

Geçmişten bu yana konunun takipçisi olundu, topluma fayda sağlayacak işlere imza atıldı. Örneğin 2004 yılında DSİ, DLH ve Toprak Mahsülleri Ofisi’ne iş başvurusu yapmak için “erkek olma koşulu”na karşı dava açıldı ve kazanıldı. MTA’nın “5 kadın, 75 erkek Jeoloji Mühendisi alınacaktır” iş ilanına karşı TMMOB dava açtı ve bu dava da kazanıldı. Bu bağlamda gelen her türlü eşitsizliklerin takipçisi olmaya devam edeceğiz.

ILO 190 imzalanmalı ve uygulanmalı

Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) 190 No’lu Sözleşmesi’nin gereklerinin yerine getirilmesi konusunda kurultayda paylaşım olacak mı?

Tamamlanmış ve tamamlanmak üzere olan yerel kurultaylarımızda “Yasal Haklarımız” başlığı altında bunu paylaşacağız. 25 Haziran 2021 tarihinde yürürlüğe girmiş olan “Çalışma Hayatında Zorbalık ve Tacize Maruz Kalan Herkesi Korumayı ve Güçlendirmeyi Hedefleyen” ILO 190 No’lu Sözleşmesi’nin imzalanmasını ve uygulanmasını talep ediyoruz. Yanı sıra; tarafı olduğumuz ILO 100’ün gereklerinin yerine getirilmesi de taleplerimiz arasında. Kanunen hâlâ yürürlükte olan İstanbul Sözleşmesi’nin uygulanması, 6284 sayılı kanunun gereklerinin yerine getirilmesi ve TCK 103’le ilgili ara ara gündeme getirilmeye çalışılan af girişimlerinden vazgeçilmesi gerekliliği de konunun uzmanı arkadaşlarımız tarafından kurultayda ele alınarak tüm boyutlarıyla işlenecek.