2023 yılı bütçe görüşmeleri başladı. Anadolu Ajansı, bütçe haberini “Ödenekte aslan payını Hazine ve Maliye Bakanlığı kaptı” diyerek verdi. “Genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinin 2023 yılı ödenek teklifi tavanlarının toplamı 4 trilyon 93 milyar lirayı geçerken, ödenekte aslan payı 2 trilyon 80 milyar lirayla Hazine ve Maliye Bakanlığı’na ayrıldı.” Bu, toplam bütçenin yarısından fazlası demek.
2022 yılı bütçesi ile 2023 yılı bütçesi karşılaştırıldığında görüyoruz ki 2023 yılı bütçesi, 2022 bütçesinin iki katından fazla.
Bakanlıkların ve başkanlıkların bütçesi de iki katından fazla artmış. Böylece 2023 bütçesi, ülkedeki ekonomik durumu gözler önüne sermiş oluyor.
Aslan payını alanlar
“2022’de 2 milyar 198 milyon TL olan TBMM bütçesi, 2023 yılı için 5 milyar 481 milyon TL’ye çıkarıldı.” Bir de hatırlatma… 2022 yılı bütçesi ilk 6 ayda tükenmeye yüz tutunca haziran ayında ek bütçe hazırlanmıştı. Ülkenin ekonomik durumunu ve seçimleri düşününce 2023 bütçesinin bu süreçte eriyebileceğini öngörmek zor değil.
Bütçede aslan payı, sadece Hazine ve Maliye Bakanlığı’na gitmemiş. Bu yıl maaşına zam yapmayacağını duyurmuştu Erdoğan. Zamdan feragat, akıllara seçimleri getirdi. Herkesin maaşını eriten enflasyon, AKP’li Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın yüksek maaşını da “eritmiş” olmalı. Öte yandan Cumhur İttifakı’nın oyları da erimeye başlayınca Erdoğan bu yıl maaşına zam yapmadı. Onun yerine Saray bütçesini artırmış. Böylece aslan payını alanlar arasına 6 milyar 637 milyon liralık bütçesiyle Saray da dâhil olacak. Teklifin bu haliyle Saray, TBMM ve 5 başkanlığın bütçesini geride bırakacak.
Aslan payını alacak diğer kurum TBMM. Açlık sınırının aylık 20 bin lira olarak açıklandığı ülkede insanlık dışı koşullarda, sosyal güvenceden uzak çalışan işçi ve emekçilere 5 bin 500 TL asgari ücret verilirken, işsiz sayısı rekor kırarken, yoksul milletin ballı vekillerine bütçeden 5 milyar 481 milyon lira pay ayrılmış. Milletin Meclis’i değil, adeta ikinci Saray!
Bütçede aslan payını alan diğer kurum ise Diyanet. 35 milyar 911 milyon lira ödenek alacak. 2022 yılı payı 16 milyar 99 milyon lira idi. Bu yıl alacağı pay iki katından fazla. Diyanet’in torpilli bütçesi Meclis’in 7, Saray’ın 6 katı. İçişleri Bakanlığı, Dışişleri Bakanlığı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Kültür Bakanlığı, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı olmak üzere 6 bakanlığı sollayıp geçmiş Diyanet bütçesi. MİT ve Sahil Güvenlik Komutanlığı’nın yanı sıra Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, Gelir İdaresi Başkanlığı, Göç İdaresi Başkanlığı, Avrupa Birliği Başkanlığı ve İletişim Başkanlığı gibi 5 başkanlığı da geride bırakmış.
Araba üretmekle övünülürken Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın 36 milyar 65 milyon liralık bütçesi ile Diyanet’i burun farkıyla geçebilmiş olması manidar.
Yurttaş şükrettikçe Diyanet’e yağıyor
2023 yılında Diyanet’e 35 milyar 910 milyon lira verip mesela Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı’na sadece 6 milyar 825 milyon lira ayırmanın anlamı var. Deprem ülkesi olmamıza rağmen depremlere karşı önlemler alınmasında yetersiz kalındığı bilinmekte. Beklenen İstanbul depreminin eli kulağında. Depreme hazırlık konusunda İstanbulluların içi rahat mı? Binlerce insan başına yıkılacağını bildiği konutlarda yaşıyor. Maaşların düşüklüğü, konut kira fiyatlarının yüksekliği insanları tabutluklarda yaşamaya mecbur ediyor. Bu duruma dair iktidar ne yapıyor? 2023 yılı bütçesinde Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı’na ayırdığı payın yaklaşık 5 buçuk katını Diyanet’e ayırıyor.
2023 yılı bütçesi bizi afetlerden korumayı değil, ölünce başımızda dua okunmasını destekliyor adeta.
Diyanet’e neden bu kadar bütçe ayrılıyor?
Diyanet’in iktidar için çok kollu faaliyetleri var. Milli Eğitim Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Adalet Bakanlığı, Milli Savunma Bakanlığı, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı gibi bakanlıklarla ortak programlar yürütüyor. Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, Meteoroloji Genel Müdürlüğü gibi kurumlarla da işbirliği halinde. Haliyle torpilli bütçeyi “hak ediyor.” Çok çalışmaktan olacak, Diyanet Başkanı Ali Erbaş’ın Mercedes marka aracı yıpranmış, Erbaş “Korkumuzdan yeni araba alamıyoruz” diye sitem etmişti.
Hakkını teslim etmek gerek Diyanet bakanlıklardan sıkı çalışıyor. İktidarın politikalarını halka ulaştırıyor. Diyanet başından beri iktidarın propagandasını yapan en önemli kurumlardan biriydi. Şimdi tamamen iktidarın kurumu olmuş durumda. AKP’den bile daha etkili çalışıyor. Din ve inançlar, kadınlar, çocuklar, LGBTİ+’lar, işçiler, memurlar, ekonomi, cezaevleri, hukuk gibi çok farklı alanlarda binlerce personeli ile iktidarın politikalarının propagandacısı gibi çalışıyor.
Şükret. Sesini çıkarma. İtaat et. Devlete, iktidara, erkeğe, aileye, kocaya, patrona itiraz etme. Sus. Halk şükrettikçe Diyanetin bütçesi büyüyor.
AKP’nin yaptırdığı ankette kadın oylarının düştüğü gözlenmiş. Kadınların haklarını yiyenler, seçim zamanı gelince kadınlardan oy bekliyorlar. Çok beklersiniz.
Bütçede kadınlar yok
AKP’li Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın başörtüsü konusunu referanduma taşıma önerisi, tamamen seçim yatırımı. Bizzat kendisinden duyduk “Ülkede başörtüsü sorunu yok” diye.
Ülkede bu gibi sorunları aşan, İstanbul Sözleşmesi ve kadınların kazanımları üzerinden yükselen, ülkenin toplumsal muhalefetinin ciğerlerine oksijen dolduran muhteşem bir feminist/kadın mücadelesi var ve bu mücadele AKP’nin kadın karşıtı politikalarına yönelik güçlü bir muhalif duruş sergilemekte. AKP seçimlere giderken önündeki bu gücü başarabildiği kadar etkisiz kılmayı amaçlıyor. Bunu da kadınları başörtüsü ile karşı karşıya getirerek yapmayı planlıyor. Ancak kadınlar bunun farkında ve “Başörtülü ya da başörtüsüz hepimiz kadınız, hayatlarımızı, haklarımızı gasp etmenize daha fazla tahammülümüz yok” demekte ısrar ediyor.
Kadın Bakanlığı’nın kaldırılmasının kadınlara nelere mal olduğunu bütçe görüşmeleri sırasında daha da fark ediyoruz. Kadın Bakanlığı’nın yerine getirdikleri Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ile kadınları Meclis’te de görünmezleştirdiler. Görünmezleştirdikleri kadınlara bütçeden Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı aracılığıyla “harçlık” ayarında pay verecekler. Onu da aileyi güçlendirmek amacıyla verecekler.
AKP’nin yaptırdığı ankette kadın oylarının düştüğü gözlenmiş. Kadınların haklarını yiyenler, seçim zamanı gelince kadınlardan oy bekliyorlar. Çok beklersiniz.
Bütçenin kadınlara, LGBTİ+’lara yönelik kısmı sonraki yazının konusu olsun.
Kaynaklar:
2023 Yılı Merkez Yönetim Bütçe Kanun Teklifi ve Bağlı Cetveller
Fotoğraf: İzmir Kadın Platformu
