ABD Harvard Üniversitesi’nde Henry Lee Ekonomi Profesörü Claudia Goldin, kadınların ABD işgücüne katılım tarihini incelemenin biraz dedektiflik çalışması gerektirdiğini anlamıştı:
“Bu konu üzerinde çalışmaya ilk başladığımda, çoğu ekonomi tarihçisinin çocuk işçiliğini ya da erkeklerin emeğini incelediğini fark ettim. Ama kadınların ne yaptığını gerçekten bilmiyorlardı. Ben de bu konu üzerinde çalıştım.”
77 yaşındaki Goldin, yüzyıllar boyunca Amerikalı kadınların kazançları ve iş piyasasındaki akıbetlerinin ilk kapsamlı tarihini sundu ve ülkedeki cinsiyete dayalı ücret farkının gelişimini takip etti. İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi, pazartesi günü (9 Eylül) kendisine bu çabalarından ötürü Ekonomi Bilimlerinde Nobel Ödülü’nü verdi.
Goldin böylece, bu ödülü kazanan üçüncü kadın ve bunu tek başına başaran ilk kadın oldu.
‘Öncü bir ekonomist’
Harvard Üniversitesi Başkanı Claudine Gay, “Claudia Goldin öncü bir ekonomisttir” dedi ve ekledi:
“Cinsiyete dayalı ücret farkını ve kadınların işgücü piyasasına katılım biçimlerini anlamamıza yönelik çığır açıcı katkıları, bu konulardaki farkındalığın gelişmesine yardımcı oldu ve ilerlemeyi mümkün kıldı. Tüm Harvard camiası olarak Profesör Goldin’i bu olağanüstü başarısından dolayı kutluyoruz.”
Edgerley Family Fen Edebiyat Fakültesi Dekanı Hopi Hoekstra da Gay’in övgülerini yineleyerek şöyle konuştu:
“Profesör Goldin’in çığır açan, geniş kapsamlı araştırması sayesinde, kariyer ve aileyi dengeleme taleplerinin kişisel olarak, bireysel yaşamlarda, fakat daha geniş bir bağlamda nasıl deneyimlendiğini anlıyoruz. O, bir tarihçinin ileriyi gören yaklaşımı, bir ekonomistin titizliğiyle hem kadınların zaman içinde işyerinde elde ettiği muazzam kazanımları hem de gerçek eşitliğin esamisinin bile okunmadığı birçok durumu gözler önüne seriyor. Profesör Goldin’in ve çalışmalarının bu şekilde takdir edilmesinden büyük heyecan duyuyorum.”
Harvard Ekonomi Bölümü’nün 34 yıllık emektarı Goldin, Lee ve Expeleta Sanat ve Bilim Profesörü unvanına da sahip. Goldin pazartesi günü kampüste yürürken, Amerikan tarihi boyunca kadınların işgücüne katılımını takip etmenin zorluklarına değinerek şu örneği verdi:
“Nüfus sayımında ‘Kazanç getiren mesleğiniz nedir?’ diye sorulduğunda kadınlar ‘Ben ev hanımıyım’ derdi. İki şey söyleyemezdiniz.”
Bu durum, Goldin’i kariyeri boyunca -1930’ların cinsiyete göre ayrıştırılmış iş listelerinden tutun da kadınların ev dışındaki gelir getirici faaliyetleri hakkında daha kapsamlı hikâyeler anlatan 18’inci yüzyıl iş rehberlerine kadar- yeni veri kaynakları aramaya yöneltti.
Farklılıkların nedeni ev içi sömürü
Goldin’in araştırmasının temel bulgularından biri şu: Ücret ve işgücüne katılımdaki farklılıklar biyolojik farklılıklardan değil, heteroseksüel çiftler arasındaki ücretsiz bakım sorumluluklarının paylaşımındaki farklılıklardan kaynaklanıyor.
Goldin, telefonla verdiği bir demeçte “Kadın istihdamının son derece yüksek olduğu bir noktaya geldik; ama yine de eşitsizlikler var” diyordu; “Ve bu eşitsizlikler hane içinde meydana gelen eşitsizliklerdir.”
Goldin buna kanıt olarak, İkinci Dünya Savaşı sırasında sübvansiyonlu kreş ve okul sonrası programların varlığı sayesinde kadınların işgücüne katılımının arttığı istihdam eğilimlerini gösterdi. Benzer şekilde, pandemi sonrası kadınların ücretli istihdamındaki artış, anneler ve diğer aile bakıcıları için daha fazla işyeri esnekliği yaratan uzaktan çalışmanın bir sonucuydu. Goldin bunu, uzaktan çalışmanın “gümüş kaplaması” olarak adlandırdı.
Aslında, kadınların işgücüne katılımı 20’nci ve 21’inci yüzyıllar boyunca ekonomi ve kültürel değerlerdeki değişimlere bağlı olarak birçok dalgalanmaya maruz kaldı. Bu arada erkekler için oranlar nispeten sabit durdu. Goldin, gün ortasında düzenlediği basın toplantısında şu espriyi yaptı: “Ekonomistler için değişim önemlidir – değişim ilginçtir. Bu nedenle erkekler sıkıcı, kadınlar ise ilginçtir.”
Goldin, Chicago Üniversitesi’nde lisansüstü eğitimini tamamlamadan önce Cornell Üniversitesi’nden ekonomi alanında lisans derecesi almıştı. Basın toplantısında, “Ekonomi tarihi alanında birçok farklı konu üzerinde çalıştım, gerçek amacımı keşfetmeden önce… bu amaç, kadın ve toplumsal cinsiyet çalışmaktı” ifadelerini kullandı.
Goldin’in çalışmaları ve yeni makalesi
Goldin’in çalışan kadınlara olan ilgisini tetikleyen şey, akıl hocası ve 1993 Nobel ödüllü ekonomi tarihçisi Robert Fogel ile yaptığı işbirliği oldu. Fogel, 1974 yılında Amerikan köleliğinin ekonomisi üzerine yazdığı “Time on the Cross” (Çarmıhtaki Zaman) adlı eseri için araştırma yaparken Goldin de kentlerdeki kölelik konusunu araştırıyordu. Bu durum Goldin’in, ‘Siyah kadınların işgücüne katılımının neden Yeniden Yapılanma döneminden (1865-1877) 20’nci yüzyılın ortalarına kadar beyaz hemcinslerinden daha fazla olduğunu’ merak etmesine yol açtı.
Bu ırksal fark, kölelik döneminde kadınların çalışmasına ilişkin farklı kültürel normlarla açıklanabilir mi? Goldin’in 1977 yılında Journal of Economic History’de (Ekonomi Tarihi dergisi) yayımlanan cevabı, onun ABD tarihi boyunca kadınların işgücüne katılımına ilişkin yaptığı ilk araştırmaya işaret ediyordu.
Pazartesi günkü basın toplantısının açılış konuşmasını yapan Harvard Üniversitesi Ekonomi Bölümü Başkanı Edward Glaeser, “Bu kitap hiç kimsenin bu soruları sormadığı bir dönemde yazıldı, özellikle de benim alanımda” dedi.
Goldin’in konuyla ilgili ilk kitabı “Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliğini Anlamak: Amerikalı Kadınların Ekonomik Tarihi” 1990 yılında yayımlandı. Sonraki kilometre taşları arasında;
- Ülkeler geliştikçe kadınların işgücüne “U şeklinde” katılımı üzerine 1995 tarihli bir makale,
- Doğum kontrolünün kariyer ve aileyle ilgili karar verme sürecine etkisi üzerine 2002 tarihli bir çalışma,
- Kimlik gizleyen perdeler arkasında gerçekleştirilen “kör” seçmelerin ortaya çıkmasıyla klasik müzikte kadınların yükselişini takip eden ve sıkça atıfta bulunulan 2000 tarihli “Tarafsızlığı Orkestralamak” adlı makalesi yer alıyor.
Goldin ayrıca, 2005-2006 yıllarında Radcliffe Enstitüsü’nde 1960’lardan günümüze kadın ve erkek mezunların aile ve kariyer geçişlerini inceledi.
“Kariyer ve Aile: Kadınların Eşitliğe Doğru Yüzyıllık Yolculuğu” (2021) adlı en son kitabında, çoğunluğu beyaz, üniversite eğitimi almış Amerikalı kadınlardan oluşan gruplar üzerinden beş nesil boyunca iş-yaşam düzenlemelerindeki değişimin haritasını çıkardı. Kitap aynı zamanda Goldin’in “açgözlü çalışma” kavramını da tanıttı. Bu kavrama göre, belirli sektörlerdeki işverenler uzun çalışma saatleri talep ediyor ve -herhangi bir engeli olmadığından- bu talebi yerine getirebilen (çoğunlukla erkek) çalışanları ödüllendiriyor.
Goldin, “Bu sadece ailede ve evde olup bitenlerle ilgili değil. İşyerleri de (hızlı değişimlere) ayak uydurabilmiş değil” diyordu.
Basın toplantısında Goldin’in Nobel ödülünü aldığı pazartesi günü Ulusal Ekonomik Araştırma Bürosu tarafından yayımlanan “Why Women Won” (Kadınlar neden kazandı) başlıklı yeni makalesinden de söz edildi. Goldin, “Kadınların yalnızca hamile oldukları için değil… hamile kalabilecek durumda oldukları için de işten atılabilmelerinin üzerinden çok uzun zaman geçmedi” dedi ve ekledi:
“Kadınlar muazzam bir kazanım elde etti; makalemi okursanız bunun tam olarak nasıl gerçekleştiğini göreceksiniz.”
‘Nobel komitesi daha uygun bir seçim yapamazdı’
Sosyal Bilimler Dekanı Prof. Lawrence D. Bobo, “Özellikle iş ve aile yaşamındaki toplumsal cinsiyet eşitsizliği konusunda bu üniversiteye ve genel olarak bilgi dünyasına kazandırdıklarından son derece gurur duyuyoruz. Nobel komitesi daha uygun bir seçim yapamazdı” dedi.
İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi’nden telefonun sabah 4.30 civarında geldiğini söyleyen Goldin, o sırada evde ekonomi profesörü olan eşi Lawrens Katz ve 13 yaşındaki Golden Retriever cinsi “tüylü aile üyeleri” Pika ile birlikte uyuduğunu söyledi.
Katz, Pika’yı meslektaşlarının ve öğrencilerinin Goldin’i kutlamak için beklediği Littauer Hall’a doğru yürütürken o anı, “Konuşmasını duyabiliyordum ve kulağa iyi bir haber gibi geliyordu” diye anlattı.
Harvard ekonomistleri, pazartesi öğleden sonra Goldin’in başarısını kutlamak için bir araya gelirken, pek çok kişi Goldin’in bir akıl hocası, meslektaş ve toplumu güçlendiren bir kişi olarak zamanını cömertçe kullanmasından övgüyle söz etti.
Hatta Harvard İşletme Okulu’nda yardımcı doçent olan Alex Chan, daha sonra, Goldin’in partinin ardından iş piyasasına dair tavsiye almak isteyen lisansüstü öğrencilerle görüşmek üzere ofisine gittiğini belirtecekti.
Chan, bir e-postasında, “Çoğu insan muhtemelen sadece medya işi yapıyor ve ilgiyi üzerine çekmeye çalışıyor olurdu” dedi ve ekledi: “Ama meslektaşım, o kadar kendini adamış bir öğretmen ki Nobel Ödülü’nü kazandığı günün tamamında öğrencileriyle bire bir çalışıyordu!”
Goldin ise “ilham perilerim” dediği bu öğrencilerin, onun çalışmaları için önemini vurguladı. Basın toplantısında şöyle konuştu:
“Her gün bilginin sınırlarını zorlamamı sağlayan öğrencilerime – lisans öğrencilerime, yüksek lisan öğrencilerime- içtenlikle teşekkür ediyorum. Onlar olmadan asla araştırma yapamazdım, asla bugün olduğum yerde olamazdım.”
Yeni makale: Kadınlar neden kazandı?
Goldin’in son yayımlanan, Ulusal Ekonomik Araştırma Bürosu’nun (NBER) sitesinde yer alan makalesi Why Women Won’un özeti şu şekilde:
“ABD’de kadınlar oy kullanma hakkını elde ettikten onlarca yıl sonra işyeri, evlilik, aile, sosyal güvenlik, ceza adaleti, kredi piyasaları ile ekonominin ve toplumun diğer alanlarında erkeklerle eşit yasal haklara nasıl, ne zaman ve neden sahip oldular? Hikâye, medeni haklar hareketi ile ilk ve kilit önemdeki kadın hakları mevzuatının biraz tesadüfi doğası ile başlıyor. Kadın hareketi oluştu ve daha fazla hak için baskı yaptı. Kadın hakları tarihinde 1905’ten 2023’e kadar derlediğim 155 kritik anın yüzde 45’i, 1963 ile 1973 yılları arasında gerçekleşti. Kadın istihdamının büyük ölçüde artması, kadın hakları derneklerinin kurulması, kadınların oylarının önemli olduğu inancı ve çeşitli Kongre üyelerinin durmak bilmeyen çabaları, bu ilerlemelerin arkasında yatan nedenlerdi.
Ancak kadınlar kısa süre içinde medeni durum, istihdam, bölge ve din açısından erkeklerden çok daha fazla bölündü. 1970’lerde, tıpkı oy hakkı hareketi sırasında olduğu gibi, kadınlar için çeşitli haklara karşı çıkan önemli bir kadın grubu ortaya çıktı. Bugün de etkili bir güç olmaya devam ediyorlar.”
*Ara başlıklar bize ait.
Yazının orijinali: https://news.harvard.edu/gazette/story/2023/10/harvard-claudia-goldin-recognized-with-nobel-in-economic-sciences/
Fotoğraf: The Harvard Gazette
