ev işi

Burdur’da iş bulmak hele kadınsanız çok zor. Emine genç yaşlardan itibaren evi geçindirmek için günü birlik işlere gidiyor, temizlik yapıyor, fabrikada çalışıyordu. Kısa süre önce kocasını yitirdi. Kendisi için güvenceli sigortalı bir iş istiyor.

Pandemi sürecinde şirketler, depo, paketleme, ürün toplama gibi işlerde, el becerisi yüksek kadınlara istihdam sağlıyoruz, şeklinde ilanlar verdiler. Bu çalışma bazen 16.00-24-00 arasında sabitleniyordu. Kadınlar hem ev işi yapacak hem de üç kuruşa ücretli çalışacaktı. Yevmiyeci kadınlarla konuştuk.

Bir gazete küpüründen hareketle size 1950’li yılların ilk yarısında İstanbul Radyosu’nda mühendis olarak çalışan bir kadının hikâyesini daha doğrusu hikâyesinin bir bölümünü anlatıyoruz. Mualla Hanım, kadınlara kapalı olan kapıları zorlayıp önümüzü açanlardan… Onlara ne çok şey borçluyuz…

Diyarbakır’daki fabrikalarda çalışan çok sayıda kadın, günde 10-12 saat çalışıp, karşılığında bin-bin 500 lira ücret alıyor. 750-800 liraya çalışanlar bile var. Yaşları 15 ile 40 arasında değişiyor. Çoğunun sigortası yok. Kadınlar, “Ne yapalım, mecburuz. Artık şikâyet etmeyi bıraktık” diyor.

Reyhan Ozam, 1946 yılında Bakırköy Bez Fabrikası’nın dökümhanesinde kaynakçı ustası olarak çalışan tek kadındı.  Neriman Hikmet, erkekle tanımlı bu mesleği icra eden kadın işçinin yaşamını merak ederek haberleştirdi. Aradan geçen 75 yılda haber, kullanılan üslup, seçilen kelimeler artık bir tarihi belgeydi.

Nergis Dokman bir market işçisi… Pandemi döneminde evde kalamayan, çalışmak zorunda olan milyonlardan sadece biri. Nergis’le pandeminin çalışma koşullarını nasıl etkilediğini, bu süreçte yaşanan hak ihlallerini, kadın işçi olmanın zorluklarını ve örgütlenme olanaklarını konuştuk.

Ocak 2020’de başlayan “Bizim Hikâyemiz” projesi kapsamında Mart 2020’den beri, Diyarbakır, Antep, İstanbul, Ankara, İzmir’de sözlü tarih çalışması yapılıyor. Feminist akademisyenlerin yürüttüğü çalışmada sözlü tarihin yanı sıra, video röportajlar, günlükler, kadınların çektiği fotoğraflar ve kendi çizdikleri bilişsel haritalar da yayımlanıyor.