feminist tarih

1980 yılının Adana Temmuz’unda işten çıkarken faşist kurşunlara hedef olan Meryem, bilinçli bir kadın işçiydi… Çalıştığı fabrikalara DİSK’i getirmek isterken işten atıldı. İKD çevresindendi ve işyerinde pek çok kadının dertlerine çare olmuştu. 26 yıllık kısa yaşamında anlatılmayı bekleyen pek çok deneyim biriktirmişti. Ama çok azına ulaşabiliyoruz ne yazık ki…

İşçi sınıfı için yaşayan bir efsane ve sosyalist bir liderden, “Bloor Ana” diye de bilinen işçi örgütçüsü; kadın hakları, siyah eşitliği ve barış savunucusu Ella Reeve Bloor’dan söz etmek istiyoruz sizlere…

Grev ve işçi hareketlerini destekleyen 1 Mayıs için ilk Türkçe şiiri yazan Yaşar Nezihe’nin hayat hikâyesi ve sıra dışı kimliğiyle,  dönemin kadın şairleri arasında farklı bir yeri vardır. Şiirlerinde yoksul ve zorlu çocukluğu, aşkları ve evlilikleri gibi hayatından temaları konu aldığı gibi cinsiyetçiliğe ve toplumsal sorunlara da yer verir.

“Baskı altında olan erkek, bir başkasını baskı altına alacaktır.  Bu da karısıdır. Kadın bir proleterin proleteridir.” Maddi bir ezilme durumuna bir sömürü biçimine vurgu yapan bu sözler, kadın işçi hareketinin öncülerinden Flora Tristan’a ait. Kadınların kendi devrimlerini yapmaları gerektiğini savunan Tristan’ın hayatı bu devrim için mücadele ile geçti.

“Feminist mücadeleyi geçmişten bugüne uzanan çatallı, kimi zaman ara yollarda, kuytuluklarda inatla süregiden bütüncül bir mücadele olarak görmek, kıvrımlı tarihindeki kimi köşe taşlarını oluşturan deneyimleri görünür kılmak, bizleri şimdiki zamana sıkışmış olmanın aczinden kurtaracak.”

Neriman Hikmet, Cumhuriyet döneminin ilk kadın şair, edebiyatçı ve gazetecilerindendi. Ölünceye kadar yakın dostu olan Suat Derviş ile birlikte sosyalist mücadelenin içinde yer aldı. Sendikacılık da yapan Hikmet, Devrimci Kadınlar Birliği’nin kurucu üyelerindendi.

“Kadın işçilerin avukatı” diyordu yol arkadaşları ona. Avukat değildi, çok çalışkan, zeki, olgulara önem veren ve işçilikten gelen Almanya’da sosyalist hareketin yükseldiği dönemde bu hareket içinde öne çıkan kadınlardan biriydi. Alman Sendikalar Birliği’nin merkez yönetimine kadar geldi.