Fitnat Durmuşoğlu fitnat.d@hotmail.com
İşçi lideri, sendika örgütçüsü ve kadınların oy hakkını savunan aktivist. Yaşamını sadece hayatta kalmak için çalışan milyonların koşullarını iyileştirmeye adadı. Feminizm ile emek siyaseti arasında bir denge kurmak için mücadele etti.
Leonora O’Reilly, 16 Şubat 1870 yılında Manhattan’ın Aşağı Doğu Yakası’nda işçi sınıfı İrlandalı göçmen bir anne ve babanın çocuğu olarak dünyaya geldi. Babası John bir sendika matbaacısı, annesi Winifred konfeksiyon işçisiydi. Leonora babası öldüğünde bir yaşındaydı. Annesi uzun saatler hazır giyim işçisi olarak çalışarak ve pansiyoner alarak aileye bakmaya çalıştı. Leonora ve annesi iyi anlaşıyordu. Winifred’in kızı üzerinde güçlü bir etkisi vardı. Leonora’ya dikiş dikmeyi öğretti ve ikisi, Winifred’in fabrikadan eve getirdiği gece kıyafetlerini dikiyordu. Leonora’ya sanayi işçilerini anlatarak, o sıralarda karşılaştığı zorlu koşullara bir çare olarak sendikacılıkla ilgilenmeyi de aşıladı. Leonora çocukken annesiyle birlikte sendika toplantılarına katıldı.
11 yaşında göçmenlerin kızlarıyla birlikte bir yaka fabrikasında çalışmaya başladı. Okulu bırakmak zorunda kaldı. Winifred O’Reilly, kızına eğitimine devam etmesi için ilham verdi. Leonora, felsefi ve sosyal meselelerle ilgilenen kendi kendini yetiştirmiş bir işçi grubuna dahil oldu.
1886 yılında bir işçi federasyonu olan Knights of Labor’a (Emek Şövalyeleri) katıldı. Emek Şövalyeleri’ne katılması bir aile dostu olan Jean Baptiste Hubert tarafından da desteklendi. B Amca olarak bilinen Hubert, Leonora’yı Fransızca öğrenmesi ve sendikalı olması için teşvik etti. Şövalyelere katıldıktan sonra O’Reilly, İtalyan sosyalist Victor Drury ile de tanıştı ve Leonora’nın ömür boyu akıl hocası oldu. Aynı yıl (1886), ticaret örgütlerinin kurulmasına yardımcı olmak, ücretleri artırmak ve çalışma saatlerini kısaltmak için Alice Woodbridge ve Shaw Lowell ile birlikte Working Women’s Society‘yi (Çalışan Kadınlar Derneği) kurdu.
1888 yılında Pozitivizm felsefesine adanmış bir sosyal teori çalışma grubu olan Comte Synthetic Circle‘a (Comte Sentetik Kulübü) katıldı. 1890’lı yılların ortalarında, O’Reilly yaka fabrikasında günde on saat çalışıyor ve geceleri ders alıyordu. Stenografi öğrendi ve YWCA spor salonuna gitti. Çalışan Kadınlar Derneği’nin lideriydi. Çalışan Kadınlar Derneği olarak New York Eyalet Meclisini 1896 Ticaret Teftiş Yasasını geçirmeye ikna ettiler.
Kız ticaret okulunda ders verdi
1894 yılında O’Reilly, bir kadın aktivist ve hayırsever olan Louise Perkins tarafından Ethical Culture Society Sosyal Reform Kulübü‘ne katılmaya davet edildi. 1897 yılında Perkins ve diğer zengin hayırseverlerin mali desteğiyle O’Reilly, işçi reformuna odaklanmak için fabrikadaki işinden bir yıl izin aldı. Yıl boyunca, o ve annesi Henry Street Settlement’te yaşadılar. O’Reilly bir erkek kulübünden sorumluydu, yerel sweatshoplardaki koşulları araştırdı ve deneysel bir hazır giysi kooperatif fabrikasını işletti. Üretilen mallar normal piyasada satılamayacak kadar kaliteli olduğu için kooperatif kısa sürede başarısız oldu. Bu arada 1897 yılında yerel kadınların Amerika Birleşik Giysi İşçileri Örgütü’nde çalışmalar yaptı.
1898 yılında Pratt Enstitüsü’nde ev işleri sanat kurslarına kaydoldu ve 1900 yılında mezun oldu. Dikiş öğretmeni olarak eğitim gördü. Ancak gerekli akademik dersleri almadığı için New York devlet okullarında öğretmenlik yapmak için sertifika alamadı. 1899 yılından 1902 yılına kadar Brooklyn’deki Asacog Yerleşimi’nde baş asistan olarak çalıştı ve Alliance İstihdam Bürosu aracılığıyla dikiş öğretti. 1902 yılından 1909 yılına kadar Manhattan Kız Ticaret Okulu‘nda ders verdi.
1903 yılında Kadın Sendikaları Birliği’nin (WTUL) ulusal yönetim kurulu üyesi oldu. O’Reilly birliğin ilk toplantısında, yerleşim evi işçilerinden William English Walling, Jane Addams ve WTUL’un emek organizatörü Mary Kenney O’Sullivan ile birlikteydi. 1903-1915 yılları arasında organizatör ve işe alım görevlisi olarak çalıştı. Kadınların sendikalara üye kabul edilmesi için uğraştı. WTUL, tüm kadınları kapsıyordu ve kadın işçi sendikalarını örgütleme, atölye koşullarını iyileştirme ve kadın işçilerin sömürüsü konusunda farkındalık yaratma konularında çaba harcadı. WTUL, Uluslararası Kadın Konfeksiyon İşçileri Sendikası (ILGWU) ve Amerika Birleşik Giysi İşçileri Örgütü’nün grevlerini desteklemede, kadın ve erkek işçiler arasında kadınların oy hakkı için kampanya yürütmede önemli bir rol oynadı. WTUL, kadın işçileri eğitmeye ve koruyucu çalışma mevzuatı için ajite etmeye de çalıştı. 1904 yılında WTUL’un New York Şubesini de o kurdu.
Tam zamanlı bir örgütçü
O’Reilly 1905 yılında WTUL’dan istifa etti ama kısa süre sonra WTUL’a yeniden katıldı ve sonraki birkaç yıl boyunca sürekli olarak feminist siyaseti işçi sınıfının çıkarlarıyla dengelemeye çalıştı.
WTUL’un başlıca mali destekçileri Brooklyn’deki Alman göçmen bir aileden gelen varlıklı kız kardeşler Mary ve Margaret Dreier idi. Mary Dreier ve O’Reilly sıkı dost oldu. Dreier kız kardeşler O’Reilly’nin konuşma yeteneğinden ve çalışan kadınların davasına yorulmak bilmeden katkı sunmasından ve bağlılığından çok etkilendiler. O’Reilly’nin sağlığının fazla çalışmaktan dolayı bozulduğundan endişelenen Dreier, 1909 yılında O’Reilly’ye, dikkatini WTUL’a vermesini sağlayacak bir gelir vererek öğretmenlik işini bırakmasını ve WTUL için tam zamanlı bir örgütçü olmasını sağladı. Aynı yıl, O’Reilly New York Şubesi’nin başkan yardımcılığına seçildi. Dreier’den gelen yıllık gelir, O’Reilly’nin özel hayatında da değişikliğe yol açtı. 1909 yılında Brooklyn’de bir ev satın aldı. Burada onunla birlikte yaşayan annesine ve 1907 yılında evlat edindiği kızı Alice’e baktı. Çocuğun 1911 yılında ölümü, O’Reilly’nin hiçbir zaman unutamadığı bir olaydı. Onun kederine, bitmek bilmeyen çalışmalar ve annesine bakmanın stresi de eklenince sağlığı iyice bozuldu.
O’Reilly, Afrikalı Amerikalıların haklarını da destekledi. 1909 yılında Ulusal Siyahi Konferansı çağrısını Ida Wells-Barnett, Mary White Ovington ve Web Du Bois dâhil olmak üzere imzalayanlardan biriydi ve bu da Ulusal Renkli İnsanların Gelişimi Derneği‘nin (NAACP) kurulmasına yol açtı. Ayrıca ilk NAACP Genel Komitesinde görev yaptı.
Triangle Yangını soruşturmasına katıldı
23 Şubat 1909 yılında kutlanan İlk Kadınlar Günü’nde, Leonora O’Reilly 2 bin’den fazla katılımcıya eşit hak ilkelerini açıklayan ve kadınlara eşit oy hakkı talep eden bir konuşma yaptı. 23 Kasım 1909 yılında çoğunluğu 20’li yaşların başında, Yahudi dilini konuşan 20 bin’den fazla göçmen kadın, New York’un gömlek endüstrisinde 11 haftalık bir genel grev başlattı. 20 Bin İsyanı olarak adlandırılan bu grev sırasında O’Reilly grevin öncülerinden biri olarak gösterilere katıldı. Grev gözcülüğü hatlarında nöbet tuttu ve kitle toplantılarında konuştu. 1910 yılında Sosyalist Parti’ye katıldı ve New York fraksiyonunda aktif olarak çalıştı. New York WTUL’un yangından korunma komitesinin başkanı olarak, 1911 yılında Triangle Shirtwaist Company’de 146 kişinin (129’u kadın, bunların 48’i sendika üyesi) öldüğü trajik yangından sonra işyeri güvenliğine ilişkin soruşturmaya öncülük etti. Bunun sonucunda yeni hükümet güvenlik düzenlemelerine ve fabrikaların düzenli denetlenmesi reformlarına önem verdi. O’Reilly, eşit işe eşit ücret konusunda sesini yükselterek çalışan kadınlar adına çabalarını sürdürdü.
Rose Schneiderman ve Leonora, 1911 yılında Ücretli Kadın Oy Hakkı Birliği‘ni kurdu. Leonora 1911-1912 yılları arasında başkan olarak görev yaptı, Clara Lemlich ise başkan yardımcısı ve organizatör olarak görevi sürdürdü. Ücretli Kadın Oy Hakkı Birliği, ücretli kadınlara öncelik verdi ve örgütsel kontrolü elinde tutarken, aynı zamanda müttefik olarak kabul edilen ancak üye olmayan göçmenlere ve ücretli çalışmayan kadınlara da ulaştı. Kadın işçilerin çıkarlarını yalnızca kamusal platformda desteklemek yerine, seslerini güçlendirmek için çalıştı. Haklarından mahrum bırakılmış kadın işçilerden sıklıkla ‘akıllı kadınlar’ ve ‘düşünen kadınlar’ olarak bahsetti.
Endüstriyel emeğin zorlu koşullarına kısmi bir çare olarak kadınların oy hakkıyla uzun süredir ilgilenen New York Şehri Kadınlara Oy Hakkı Partisi‘nin sanayi komitesi başkanı oldu. Nisan 1912’de ABD Senatosu önüne çıkması da dâhil olmak üzere, işçi reformu ve kadınların oy hakkı için çok sayıda konuşma yaptı. Bunlardan birinde şöyle diyordu:
“Beyler, yerimizin ev olduğunu söyleyebilirsiniz. Lütfen bizimle alay etmeyin. Birleşik Devletler’de günlük ekmeğini kazanması gereken 8.000.000 kişiyiz. Şimdi, tüm ciddiyetle, o ekmeği kazanmamız gerektiği için, değirmenlerde, madenlerde, fabrikalarda ve ticarethanelerde çalışırken, sahip olmamız gereken korumaya sahip olmadığımızı size söylemeye geldik. Beyler, bizim için kanunlar yapıyorsunuz; şimdi kendimiz için kanun yapmak istiyoruz, çünkü sizin yaptığınız kanunlar bizim için iyi olmadı…
Bugün dünya, sanayi işçisi kadınların iyi şeyler yaptığını biliyor. Ama biz çalışan kadınlar, dünyanın geri kalanının bize inanmadığını, bizi deli gibi tahrik ettiklerini, diri diri yaktıklarını veya kâr için ölüme kadar çalıştırdıklarını iddia ediyoruz. New York’lu bizler, Triangle yangınını hatırlıyoruz; kadınlarımızın diri diri yakıldığını gördük ve sonra halkımız mahkemelere başvurduğunda ve adaleti sağlamaya çalıştığında mahkemelerden aynı eski kararı aldık, “Suçlanacak kimse yok”. Oy, çalışan kadınlar için bir zorunluluk meselesidir. Kadın oylarına karşı tüm ön yargılarınızı geride bırakmanızı istiyoruz.” Leonora O’Reilly, yargı komitesi duruşması, 1912
Rus Devrimini destekledi
1915 yılında WTUL adına savaşa barışçıl bir alternatif bulmak için Lahey’de düzenlenen Uluslararası Kadın Kongresi‘ne sendika delegesi olarak katıldı. O’Reilly, kadın işçilerle ilgili heyecan verici bir konuşma yaptı. Amerika’nın I. Dünya Savaşı’na katılmasına karşıydı. Bir sosyalist olarak 1917 Rus Devrimi’ni coşkuyla destekledi. 1919 yılında savaşın sona ermesiyle birlikte WTUL, O’Reilly’yi sosyal ve endüstriyel yeniden yapılanma komitesine atadı. Aynı yıl, WTUL sponsorluğundaki Uluslararası Çalışan Kadınlar Kongresi’ne delege olarak Washington’a gitti. Orada Parvatbai Athavale adlı Hindu kadınla tanıştı, onunla bir yıl kadar yaşadı. Bu durum O’Reilly’nin Hintli kadınların eğitimine olan ilgisini arttırdı. O’Reilly ayrıca İrlanda’nın bağımsızlığı davasına da dâhil oldu.
1919 Kongresi’ne katılımı, O’Reilly’nin çalışan kadınlar adına son büyük çabası oldu. 1925 ve 1926 yılında New York’taki New School for Social Research‘te sınıf hareketi teorisi üzerine dersler verdi. Son yılları, kendisinin ve annesinin kötüye giden sağlığıyla uğraşmakla geçti. O’Reilly tüm hayatı boyunca annesiyle birlikte yaşadı.
3 Nisan 1927 yılında Brooklyn’deki evinde kalp yetmezliğinden öldü.
Kaynak
Leonora O’Reilly – Archives of Women’s Political Communication
https://awpc. cattcenter. iastate. edu
Overlooked No More: Leonora O’Reilly, Suffragist Who Fought for Working Women
O’Reilly, Leonora (1870–1927) | Encyclopedia.com
https://www.encyclopedia.com
https://uacrotonsisters.com/2018/03/07/leonora-oreilly
Wikipedia
Leonora O’Reilly (U.S. National Park Service)
https://www.nps.gov/ people
Müge Yetener- 23 Kasım 1909: 20.000 isyanı başladı- Çatlakzemin
