Rosie Hackett, 25 Temmuz 1893’te Dublin’de, John Hackett ve Roseanna Dunne’ın çocuğu olarak işçi sınıfından bir ailede dünyaya geldi. Annesi ve diğer beş aile üyesiyle birlikte şehir merkezinde bir apartmanda yaşadı. Babası o çok küçükken öldü.
Hackett önce bir kâğıt dükkânında paketleyici olarak işe başladı. 1909 yılında Jim Larkin tarafından kurulan İrlanda Taşımacılık ve Genel İşçi Sendikası’na (ITGWU) katıldı. Nisan 1911’de ailesiyle birlikte Old Abbey Caddesi’ndeki bir kulübede yaşamaya başladı. Jacob’s Biscuits için kurye olarak işe girdi.
Rosie Hackett, 22 Ağustos 1911’de grevdeki meslektaşlarını desteklemek için Jacob’s Biscuits fabrikasında çalışan 3 binden fazla kadını örgütledi. Kadınlar başarılıydı ve daha iyi çalışma koşulları ve ücret artışı gibi kazanımlar elde etti.
Rosie, 5 Eylül 1911’de Great Brunswick Caddesi’nde Delia Larkin ile birlikte kadınları korkunç çalışma koşullarından korumak için İrlandalı Kadın İşçi Sendikası’nı (IWWU) kurdu. IWWU’nun ilk sekreteri olan Delia, İrlandalı kadınların “hayatlarını vicdansız işverenlerin ceplerini doldurmaya çalışarak geçiren beyaz köleler olmaktan bıktıklarını” söyledi.
1913 Lokavtı’nda direnen kadınlar
1913 Dublin Lokavtı, ITGWU tarafından kapatılan bir değirmenden un işlemeyi reddettiği için işten atılan üç erkek işçiyi desteklemek ve ilan edilen sendika rozeti takma yasağını protesto etmek için başladı. Rosie, greve katılan 303 kadın işçi arasında yer aldı. Grev, 26 Ağustos 1913’ten 18 Ocak 1914’e kadar süren, 20 bin işçi ve 300 işveren arasındaki büyük bir endüstriyel anlaşmazlıktı.
Grevcilerin çoğu fabrikanın fırınında çalıştığı için üretim ciddi şekilde kesintiye uğradı ve Jacob’s Biscuits fabrikası iki hafta kapandı. Grev sırasında IWWU’lu kadınlar, ITGWU’nun evi olan Liberty Hall’da bir aşevi kurarak grevcilere temel gıda sağlamak için çalıştı.
Sendikalar Kongresi (TUC), başlangıçta grevi 150 bin pound bağışla desteklemiş olsa da, liderler TUC’un Britanya genelinde grev çağrısı yapmasını talep etti. Grev başarısız oldu. Çoğu işçi açlığın eşiğinde işe geri döndü ve bir sendikaya katılmama sözü verdi. Rosie, diğer 400 kadınla birlikte grevde oynadığı rol nedeniyle 1914 yılında Jacob’s Biscuits’teki işini kaybetti.
Rosie Hackett, grev nedeniyle mağdur olan kadınlara, Delia Larkin tarafından Liberty Hall’daki ITGWU genel merkezinde başlatılan kadın işçi kooperatifinde alternatif işler sağladı. Kooperatif, ‘kızıl el’ adı verilen kalın işçi gömleği gibi tekstil ürünleri başta olmak üzere, çeşitli ürünlerin üretimi ve satışı için küçük bir çalışma odası ve dükkândan oluşuyordu.
Hackett, mağazayı denetleme konusunda birincil sorumluluğu üstlendi. Ayrıca Liberty Hall’da sık sık düzenlenen eğlencelerde (konserler, danslar, tiyatrolar) bir içecek standını denetledi. Diğer kooperatif işçileriyle birlikte Kathleen Lynn’in Liberty Hall kliniğinde küçük vakaların tedavisi için ilk yardım eğitimi aldı.
Paskalya İsyanı
Hackett, Liberty Hall’daki matbaada kâtip olarak çalışmaya başladı. İşçileri, polis saldırılarına karşı kendilerini savunmaları için eğitmek ve morallerini yükseltmek için kurulan İrlanda Yurttaş Ordusu‘na (ICA) katıldı. Düzenlenen gece yürüyüşlerinde yer aldı.
1916 yılının ilk aylarında, Hackett ve çalışma arkadaşları, Paskalya İsyanı için Liberty Hall’da yürütülen yoğun hazırlıklara yardım etti. Çalışma odasında giysiler, sırt çantaları, ilk yardım çantaları, fişek kemerleri, bayraklar, pazıbentler ve rozetler üretilirken, oda aynı zamanda küçük silah ve mühimmat zulaları için bir depo işlevi gördü. Hackett, Kutsal Hafta boyunca sırt çantalarını ve ilk yardım çantalarını donatarak ve yiyecek tayınlarını hazırlayarak hazırlık faaliyetine katıldı.
Paskalya Pazarı gecesi, Rosie mesajlarla gidip geldi. Daha sonra “Ben küçüktüm ve fark edilmeden her yere giderdim ve her zaman başarılı oldum” dedi.Orijinal bildiriyi matbaadan Connolly’ye kadar taşıdı. Ertesi sabah, Connolly’nin yardımcısı Michael Mallin ve Rosie’nin “Madam” dediği Constance Markievicz yönetiminde hemşire olarak St. Stephen’s Green’e gitti. Ayrılmadan önce Dr. Lynn ona ayak parmaklarına kadar inen beyaz bir önlük verdi. Rosie, “Plunkett ve diğer bazı adamların ceketin yere değmesine güldüklerini hatırlıyorum” diye yazdı.
Green’deki bir çardakta bulunan ilk yardım karakolu, kırmızı haç ambleminin sergilenmesine rağmen Salı sabahı ağır ateş altında kaldı. Günün ilerleyen saatlerinde garnizon Kraliyet Cerrahlar Koleji’ne tahliye edildiğinde, Hackett ve diğer birkaç hemşire, kolej binasına koşmadan önce bekçi kulübesine geçici olarak sığındı. Garnizonun teslim olması üzerine (30 Nisan Pazar) arkadaşlarıyla birlikte düşmanca bir kalabalığın arasından Dublin Kalesi’ne götürüldü. Kilmainham Hapishanesi’nde on gün hapsedildi.
Kadınları örgütlemeye devam
Serbest bırakıldıktan sonra, Şubat 1917’de IWWU’yu yeniden düzenlemek için İrlandalı süfrajetler Louie Bennett ve Helen Chenevix ile birlikte çalıştı. Yılsonuna kadar sendika; matbaacılık, kutu yapımı, çamaşırhaneler ve tekstil sektörlerinde çalışan yaklaşık 2 bin 300 işçiyi üye yaptı.
Ayaklanmanın birinci yıl dönümünde Rosie, Helen Molony, Jinny Shanahan ve Brigid Davis ile birlikte Liberty Hall’un cephesine ‘James Connolly 12 Mayıs 1916’da öldürüldü’ yazan bir pankart astı, ancak polis emriyle pankart hızla kaldırıldı. Bunun üzerine Hackett, Molony ve diğer iki kadın binanın çatısına çıktı. Kömür ve çivi kullanarak barikat kurdu ve benzer bir pankart açtı. Pankart akşam 6’ya kadar orada asılı kaldı ve binlerce kişi bunu gördü. Yaklaşık 400 polis geldi. Rosie, “Her zaman buna değdiğini düşünmüşümdür” diye yazdı, “Polisin onları ele geçirmek için çektiği onca zahmeti görmeye…” Tutuklanan olmadı. Bunun nedeni sadece halkın gözünde utançtan kaçınmaktı.
IWWU, 1918 yılında ITGWU’dan resmen ayrıldı ve ayrı bir birlik olarak kaydoldu. ITGWU, kadınların tam üye olarak kabulüne izin vermek için kurallarını revize etti. Hackett, bir süre ITGWU’un kadın bölümünden sorumlu yetkili olarak görev yaptı. Liberty Hall’da bulunan bir şube, 1919-21’deki sıkıntılar sırasında IRA mesaj merkezi, buluşma yeri ve kaçak gönüllüler için güvenli ev oldu.
Rosie uzun yıllar, Liberty Hall’un ana girişinin köşesindeki Eden Quay’de ITGWU haber ajansını ve tütüncü dükkânını işletti. ITGWU’da ve genel olarak sendikal harekette geniş çapta tanınıyor ve saygı görüyordu. Dükkân, özellikle yolları civarda sona eren otobüsçülerin buluşma yeri olarak popülerdi.
Rosie, 1940’lı yıllarda en güçlü olduğu dönemde 70 binden fazla kadını örgütleyen IWWU’ya geri döndü. 1945 yılında çamaşırhane grevinden sonra, işçiler fazladan bir haftalık ücretli izin hakkı kazandı. Rosie, 1957 yılında kapanana kadar Eden Quay’deki ITGWU tütün ve tatlı dükkânını işletti. Aynı yıl emekli oldu.
Adı köprüye verildi
Rosie Hackett, 50 yılı aşkın bir süre İrlandalı işçilerin koşullarını iyileştirmek için aktif şekilde sendika yönetiminde yer aldı. 2 Mayıs 1965’te yeni Liberty Hall’un açılışı ve Arbor Hill anma törenleri gibi birçok önemli işçi sendikası etkinliğine katıldı. 1970 yılında, elli yıllık ITGWU üyeliği için altın madalya ile ödüllendirildi. Hiç evlenmedi, kardeşi Tommy ile birlikte Fairview’de yaşadı.
Rosie Hackett, 4 Temmuz 1976’de Dublin, Fairview’deki St Vincent Hastanesi’nde yaşamını yitirdi. Fairview Roma Katolik Ziyaret Kilisesi’ndeki cenaze töreninden sonra, Glasnevin mezarlığına tam askeri onurla (ICA hizmeti nedeniyle) gömüldü.
Büyük grevin yüzüncü yılında, Eylül 2013’te, Marlborough Caddesi ile Hawkins Caddesi’ni birbirine bağlayan ve Liberty Hall’a yakın olan Dublin’deki yeni hafif raylı köprüye Rosie Hackett’in adı verildi. Böylece bu köprü, kadın adı taşıyan ilk köprü oldu.
Fotoğraflar: Central Statistics Office, Wikipedia
Kaynaklar
Rosie Hackett – Wikipedia
Hackett, Rosanna (‘Rosie’) – Dictionary of Irish Biography
https://www.dib.ie › biography
