Sarah Chapman 31 Ekim 1862’de, İngiltere’de, bira imalatçısının hizmetkârı olarak çalışan Samuel Chapman ve Sarah Ann Mackenzie’nin yedi çocuğundan beşincisi olarak dünyaya geldi. Sarah’ın ilk yılları Mile End’de geçti. Dokuz yaşındayken aile Swan Court’a taşındı. 17 yıl Londra’nın East End bölgesinde yaşadılar. Chapman ailesi, okuma-yazma bildikleri için çocuklarını kendileri eğitti.
Sarah, 19 yaşına geldiğinde annesi ve ablasıyla birlikte Bryant & May kibrit fabrikasına girerek çalışmaya başladı. Sarah, iyi maaşlı bir pozisyondaydı.
Fabrikada eğitimsiz işçiler, genç kadınlar, 12 yaş ve üstü çocuklar çalışıyordu. Yetersiz aydınlatılmış tesislerde ağır makinelerden sorumluydular. Kadın işçiler haftalık beş şilinin (İngiltere’de eskiden kullanılan para birimi) altında bir ücretle günde 14 saat çalışıyordu. Ayrıca, ayakkabılarıyla yeri kirletirlerse, birkaç kibriti masanın üzerinde bırakırlarsa, bir dakika geç gelirlerse, izinsiz tuvalete giderlerse, bir şiline varan para cezaları nedeniyle maaşlarının tamamını alamıyorlardı.
Kibrit yapımında kullandıkları beyaz fosfor buharını solumaları sonucunda çene erimesi hastalığına yakalanıyorlardı. Derilerinde sararma, saç dökülmesi oluyor, yüzleri önce yeşile sonra siyaha dönüyor, çeneleri eriyordu. Vakaların yaklaşık yüzde 20’si ölümle sonuçlanıyordu. Bu durum kadınların öfkesini gittikçe artırıyordu.
Grev komitesinde yer aldı
Haziran 1888’de Fabian Derneği’nin bir toplantısında üyeler, ağır çalışma koşullarına ve işçilere kötü muameleye yanıt olarak Bryant & May‘a karşı grev yapma kararı aldılar. Grev 5 Temmuz 1888’de başladı. Bazıları 13 yaşında olan yaklaşık bin 400 kadın işçi greve gitti. Ertesi gün yaklaşık 200 kadın, Fabian’lardan biri olan Annie Besant’tan destek istemek için onun ofisinin bulunduğu Bouverie Caddesi’ne yürüdü. Sarah da dâhil olmak üzere üç kişilik bir heyet Besant ile görüştü.
Annie Besant grev eyleminin savunucusu olmasa da, bir grev komitesi kurmalarına yardım etmeyi kabul etti. Aralarında Sarah Chapman ve Kate Sclater’ın da bulunduğu sekiz kadından oluşan bir grev komitesi kuruldu. Bu arada Annie Besant daha fazla bilgi edinmek için fabrika dışında işçilerle buluşarak The Link gazetesinde “Londra’da Beyaz Kölelik” başlıklı bir makale yayımladı. Bu makale büyük ilgi gördü.
Bryant & May, kadın işçileri çalışma koşullarından memnun olduklarına dair bir belge imzalamaya zorladı. İşçiler bunu reddetti. 8 Temmuz 1888’de kibritçi kızlar (Matchgirls) ilk grev toplantısını Mile End Waste’de yaptı. Halka açık bu toplantıyla basın da ilgilendi. Pall Mall Gazette ve The Star gazeteleri kibritçi kızların eylemine destek verdiler. The Times’ta da pek çok destek mektubu yayımlandı. Bunu Avam Kamarası’nda milletvekilleri ile yapılan toplantılar izledi. Grev geniş bir halk desteği kazandı.
Sarah Chapman ve grev komitesi, Toynbee Hall ve Londra Ticaret Konseyi’nden de yardım aldı. 16 Temmuz’da, kibritçi kızlar taleplerini görüşmek üzere Bryant & May yöneticileriyle bir araya geldi. Yapılan toplantının ardından anlaşmaya varıldı. 17 Temmuz’da tüm talepler karşılandı. Para cezalarının kaldırılması, üretim alanı dışında yemekhane açılması, işten atılan tüm kadınların yeniden işe alınması kabul edildi.
Ayrıca daha önce kadın işçilerin başlarının üzerinde taşımak zorunda kaldıkları kutuları taşımak için el arabaları sağlanabileceği konusunda da anlaşmaya varıldı. Grev komitesi kazanımları tüm işçilere anlattı ve kadınlar “çılgınca tezahüratlarla” anlaşmayı onayladı.
Kadın sendikası kurdular
Kadınlar daha sonra, 27 Temmuz’da Kadın Kibrit İşçileri Sendikası’nı kurdu. Sendikanın açılış toplantısı 4 Ağustos’ta, 468 üyenin katılımıyla gerçekleşti. Başkan olarak Sarah Chapman seçildi. Ülkedeki en büyük kadın sendikasıydı.
Chapman, Sendikalar Kongresi’ne (TUC) sendikanın ilk temsilci olarak seçildi. Londra’daki 1888 Uluslararası Sendikalar Kongresi’ne ve 1890’da, 500 delege arasında sadece 10 kadından biri olarak Liverpool’daki uluslararası TUC toplantısına katıldı. Sendika kısa süre sonra erkek işçilere de kapısını açarak, Kibrit İşçileri Sendikası olarak isim değiştirdi.
Aralık 1891’de Sarah, bir marangoz olan Charles Henry Dearman ile evlendi. Çiftin ilk çocukları Sarah Elsie 1892’de doğdu ve beş çocukları daha oldu. Aile daha sonra Sarah’ın hayatının geri kalanını geçirdiği Bethnal Green’e taşındı. Charles Henry Dearman 1922’de öldü.
Sendikacılığın yükselişi, 1900’de İşçi Partisi’nin kurulmasına yol açtı. Bryant & May’in kibrit üretiminde beyaz fosfor kullanmayı bırakması on yılı buldu. Yeni işçi hareketinin kurulmasına öncülük eden ve sendikacılığın gelişmesine yardımcı olan Sarah, zorluklarla dolu bir hayat geçirdi.
Sarah Chapman Dearman, 27 Kasım 1945’te Bethnal Green Hastanesi’nde akciğer kanserinden öldü. Beş yaşlı insanla birlikte Manor Park Mezarlığı’ndaki yoksullar bölümüne gömüldü.
Chapman ve greve katılan diğer kadın işçiler, o zamandan beri sendika hareketinde kalıcı bir miras bırakarak “işyerinde cinsiyet eşitliği ve adaletin öncüleri” olarak kabul edildi.
Kaynaklar
Sarah Chapman – Wikipedia https://en.wikipedia.org
https://www.theleftberlin.com/sarah-chapman-and-vera-ivanovna-zasulich/
http://www.kvinnofronten.nu/Formodrar/sarah-chapman.htm
Sarah Chapman’s story — Her inspiring tale – OkayBliss https://www.okaybliss.com
Sarah Chapman: Matchgirl strike leader and TUC delegate
https://eastendwomensmuseum.org
https://spitalfieldslife.com/2018/06/26/sarah-chapman-matchgirl-strike-leade
