Olcay Korkmaz avolcaykorkmaz@gmail.com
‘Kod 29′ şimdiki hali ile Kod 42-43-44-45-46-47-48-49 ile çıkarılan işçiye kıdem ve ihbar tazminatı ödenmeyecek, işçi işsizlik sigortasından da yararlanamayacak. İşçilerin haklarını kısıtlayan İş Yasası’nın 25/2. Maddesinde değişiklik yapılmadan hak kayıplarının önüne geçilmesi mümkün değil.
Sosyal Güvenlik Kurumu 8 Nisan 2021 tarihinde yaptığı duyuruda 16 Nisan 2020 tarihinden itibaren uygulanan fesih kısıtından İş Kanunu’nun da yer alan ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan hallerin istisna olduğunu belirtmiş.
Duyuruda “Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan hallerin, görevin kasten ve sürekli ihmali, mazeretsiz işe gelmemek gibi maddelerin yanı sıra cinsel taciz, küfür, hırsızlık, uyuşturucu madde kullanmak gibi durumları içerdiği ve tüm bunlar için işten ayrılış işlemlerinin Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirimleri “29 nolu kod” üzerinden yapıldığını, bunun karışıklığa neden olduğu”, ifade edilmiştir.
Birbirinden farklı fesih nedenlerinin tamamının aynı kod ile bildiriminin çalışma hayatında belirsizliklere yol açtığının görülmesi üzerine yapılan değişiklik ile ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan hallerin tamamı için ayrı ayrı kodların belirlendiği açıklanan duyuru da
mazeretsiz devamsızlık hali ile hırsızlık gibi birbirinden farklı fesih sebeplerinin farklı bildirim kodları ile yapılması sağlanarak, olası sorunların önüne geçileceği belirtilmiştir.
Tabii ki belirtilen durumlar için farklı kodların kullanılması açıklamasına itiraz edilmesi zor gibi görünüyor. Ancak bu yeni kodlar ile işçiler tek taraflı işveren bildirimi ile hırsız olarak damgalanabilecekler.
Kod üstüne kod eklendi
SGK’nın bu değişikliği tam de Kod-29’u iptaline ilişkin çalışmaların kamuoyunda desteklenir hale geldiği dönemde yapması niyeti açıkça ortaya koymaktadır. Kod-29 ile yürütülen kampanya devletin cevabı, Kod-29’u kaldırmak yerine başkaca kodlara bölerek uygulamaya devam etmek yönünde olmuştur. Kod-29 ile veya şimdiki adları Kod 42-43-44-45-46-47-48-49 ile işçiler yine kıdem tazminatı ve işsizlik ödeneğinden faydalanamayacaklar. Duyuruya konan Sosyal Güvenlik Kurumu 01.04.2021 tarihli genelgesi ile işten ayrılış nedenleri tablosundan Kod-29’un yerine aşağıda sayılan kodların eklendiğini belirtmiştir.
- Kod-42: İş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri için gerekli vasıflar veya şartlar kendisinde bulunmadığı halde bunların kendisinde bulunduğunu ileri sürerek, yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler veya sözler söyleyerek işçinin işvereni yanıltması.
- Kod-43: İşçinin, işveren yahut bunların aile üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak sözler sarfetmesi veya davranışlarda bulunması yahut işveren hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ihbar ve isnadlarda bulunması.
- Kod-44: İşçinin işverenin başka bir işçisine cinsel tacizde bulunması.
- Kod-45: İşçinin işverene yahut onun ailesi üyelerinden birine yahut işverenin başka işçisine sataşması, işyerine sarhoş yahut uyuşturucu madde almış olarak gelmesi ya da işyerinde bu maddeleri kullanması.
- Kod-46: İşçinin, işverenin güvenini kötüye kullanmak, hırsızlık yapmak, işverenin meslek sırlarını ortaya atmak gibi doğruluk ve bağlılığa uymayan davranışlarda bulunması.
- Kod-47: İşçinin, işyerinde, yedi günden fazla hapisle cezalandırılan ve cezası ertelenmeyen bir suç işlemesi.
- Kod-48: İşçinin yapmakla ödevli bulunduğu görevleri kendisine hatırlatıldığı halde yapmamakta ısrar etmesi.
- Kod-49: İşçinin kendi isteği veya savsaması yüzünden işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi, işyerinin malı olan veya malı olmayıp da eli altında bulunan makineleri, tesisatı veya başka eşya ve maddeleri otuz günlük ücretinin tutarıyla ödeyemeyecek derecede hasara ve kayba uğratması.
Dert gerçekten olası sorunların önüne geçmek olsaydı SGK’nın yapması gereken işçilerin, tek taraflı işveren işlemi ile hem tazminatlarından hem de işsizlik ödeneğinden mahrum kalmalarına neden olan Kod-29 ile çıkış işleminin sadece adı değiştirmek olmazdı.
SGK tarafından yapılan aynı duyuruda, 16 Nisan 2020 tarihinden itibaren uygulanan fesih kısıtını delmek amacıyla, işçinin ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan davranışı olmaksızın “Kod-29” kullanılarak çok sayıda çalışanın işten çıkarıldığı yönünde iddialar bulunduğu da belirtilmiştir. Bu durumda Kurumun yapması gereken bu iddiaları araştırmak ve önlemektir.
Daha önceki yazıda belirtmiştim ‘Kod 29′ şimdi ki hali ile Kod 42-43-44-45-46-47-48-49 ile çıkarılan işçiye kıdem ve ihbar tazminatı ödenmeyecek, işçi işsizlik sigortasından da yararlanamayacaktır. Bu durum ile ilgili bir değişiklik yok. İşçilerin bu haklarını kısıtlayan İş Yasası’nın 25/2. Maddesinde değişiklik yapılmadan yaşanan hak kayıplarının önüne geçilmesi mümkün değildir.
