Erkekler genellikle köy yerlerinde motosiklete biner. Onlara göre kesinlikle kadın aracı değildir bu. Ama son yıllarda kadınların da motosiklet kullanması dikkat çekiyor. Elbette çok yaygın değil. İlgi yavaş yavaş artıyor.
Örneğin Kütahya Simav’da mobiletler çok revaçta. Elazığ’da eskiden yük taşımada eşek kullanan bazı köylü kadınlar, artık mobileti tercih ediyor.
Sivas’ın bir kırsalında yaşayan Elif Adıgüzel de ATV’lerin kendileri için vazgeçilmez hale geldiğini söylüyor; “İlk zamanlarda insanlar çok yadırgadılar. Köylerde bu tür şeyler olmadığı için tuhaf geldi. Ama şimdi alıştılar” diyor.
Her evin önünde mobilet var
Kütahya’nın Simav ilçesine bağlı köylerde, örneğin Çitgöl, Beyce gibi yerlerde, kadınlar arasında günlük işlerde araç olarak mobileti tercih edenler var. Hatta bu durum camilerde tartışma konusu olmuş ve “Bayanların motosiklet kullanması caiz midir?” sorusu, vaaz sırasında gündeme gelmiş. Hoca da, “Tahrik edici hareket, çalımda, görünümlerde bulunmadığı sürece, ihtiyaca binaen kadınların motosiklete binmesinde dinen bir mahzur bulunmamaktadır. Ancak tesettür ve mahremiyet hükümlerine riayet edilmeyerek motosiklet veya bisiklete binilirse caiz değildir” demiş.
İzmir’in Foça ilçesine bağlı Gerenköy’de ise mobilet kadınlar tarafından çok kullanılıyor. Başlarda burada da normal karşılanmamış ama sonrasında giderek yaygınlaşmış. Elmas Geniş, 42 yaşında ve Gerenköy’de yaşıyor. “Burada tarladaki, bağdaki, bahçedeki işlere giderken mobiletten yardım alıyorlar. Bugün hangi kadının kapısını çalsanız, evinin önünde mobileti var” bilgisini paylaşıyor.
“Motosiklet sürmek zor bir şey değil, sadece cesaret istiyor. Ve biraz da insanların kendilerine güvenmesini gerektiriyor.“
Sivas’ta büyük motor kullanan tek kadın
Sivas’ın Ulaş ilçesine bağlı Hacımirza köyünde geçimini çiftçilikle sağlayan birçok kadının kapısında da ATV aracı göze çarpıyor. Bu arada o bölgede, büyük model motosiklete binen sadece tek kadın var. Siyah motoruyla Sivas caddelerinde gezen Nilhan Öğütcen, garip karşılandığını dile getiriyor. “Ben yolda giderken insanlar beni erkek zannediyorlar, kadın olduğumu görenler çok şaşırıyor” yorumunu yapıyor ve ekliyor:
“Yağmur, çamur hiç fark etmez. Yeter ki motosiklet kaymasın, biner giderim. Bazen memleketim Çanakkale’ye de buradan motorla gidip geliyorum. Anadolu kadını zaten her şeyi yapabilir. Motosiklet sürmek zor bir şey değil, sadece cesaret istiyor. Ve biraz da insanların kendilerine güvenmesini gerektiriyor.”
Köyde erkeklerin çoğu, “Kadın nasıl buna biner, olmaz” demişler. Köylü Elif Adıgüzel, ilk zamanlarda insanların ATV aracını da çok garip karşıladığını anlatıyor. “Böyle bir motora kadın biner mi?” diye eleştiren çok olmuş. “Ama dağa taşa daha kolay çıkıyoruz. Şimdi başka kadınlar da aldı. Kapılarının önünde duruyor. Vazgeçilmezimiz oldu artık” diyor Elif.
“Her işte yardımımıza koşuyor”
Edirne’nin Lalapaşa ilçesine bağlı Dombay köyündeki kadınlar da günlük işlerine ATV ile koşturuyor. Şalvarıyla ATV’ye binen köylüleri önce çok yadırgamışlar. Benzer erkek yaklaşımları burada da baş göstermiş, “Kadınlar buna biner mi?” demişler. Aslında halen de ATV’leri köyde kadınların kullanması, görenleri şaşırtıyor.
Bu köyde yaşayan Sevgi Çakıcı, 4-5 yıldır ATV kullanıyor. Dediğine göre, erkeklerin tarımı bırakıp başka işlere girmesi nedeniyle bahçedeki işlerin tamamı kadınlara kalmış. Onlar da günlük tarım uğraşları için çareyi ATV kullanmakta bulmuşlar. Çakıcı, “Köyde elimiz ayağımız oldu bu araç” diyor; “Bahçe sularken, ağır bir yük taşırken… Hemen her işte o yardımımıza yetişiyor.”
Onlarca koyunu otlatan çoban Nurgül
Nurgül Akdoğan ise bir dağ çobanı. Merada, tarlada çalışırken ya da süt sağarken görüntülerini çekip paylaşıyor sosyal medyada. Bolu’nun Köroğlu köyünde hayatını ailesiyle sürdürüyor. Çok sayıda ineğe, keçiye ve koyuna sahip. O da koyun otlatmaya ve birçok günlük işe ATV ile gidiyor.
Kırsal kesimde Nurgül gibi hayvan peşinde ya da tarla emekçiliğinde mobilet veya ATV’nin yardımından faydalanan kadınlar var. Bu araçlar işleri hayli pratik hale getiriyor. Özellikle çoban Nurgül gibi kadınların işlerini oldukça kolaylaştırıyor. Aynı zamanda onlara bir özgürlük hissi veriyor.
Yaşlı kadınların da işine yarıyor
Elazığ’da tarım emekçisi kadınlar, nerede ne iş varsa ATV ile yola düşüyor. Şule Erdem de ATV sürücüsü bir çiftçi kadın. “Eskiden bizim köyde eşekler kullanılırdı, tarlaya ya da hasada giderken. Şimdi ise her taşıma işini ATV ile yapıyoruz” diyerek, bu aracın hayatlarındaki önemini anlatıyor. Yaşlı köylülerin de çok işine yarıyormuş. 84 yaşındaki Fatma Erdem, yürümekte güçlük çektiği için artık ATV’den yardım alıyor.
“Tarla bahçe emekçiliğini genelde kadınlar yapar buralarda. Hal böyle olunca da bu aracı çok zor olan işlerini kolaylaştırmak için kullanıyor kadınlar. Kendi kızına da küçükken ‘sana da lazım olacak’ diye öğretiyor.“
‘Kızlara küçükken öğretilir’
Kütahya’nın Domaniç ilçesinde yaşayan Sevim Gürbüz, köylerde kadınların kız çocuklarına ATV kullanmayı öğrettiğini söylüyor. Burada da erkeklerin başka işlerde para kazanmak üzere gurbete çıkmasından kaynaklı, bütün uğraşların, ekme biçme işlerinin kadınlara kaldığını anlatan Gürbüz, şöyle diyor:
“Kızlara daha küçükken söylenir. ‘Bunu öğren, bahçe işlerinde, tarlada lazım olacak’ derler. O nedenle henüz küçükken ATV’ye binmesi öğretiliyor kız çocuklarına. Gelişen yaşamın hızına ayak uydurmak için böyle. Tarla bahçe emekçiliğini genelde söylediğim nedenlerden kaynaklı kadınlar yapar buralarda. Hal böyle olunca da bu aracı çok zor olan işlerini kolaylaştırmak için, ihtiyaçtan dolayı kullanıyor kadınlar. Kendi kızına da küçükken ‘sana da lazım olacak’ diye öğretiyor. İş yüklerini hafiflettiği için işlerine geliyor. Herkes memnun bu aracın sağladığı kolaylıktan.”
Senin fikrinin ne önemi var…
Sosyal medyada eğer kadın, motor üzerindeyse ve böyle fotoğraf paylaşılmışsa, paylaşımın altına bel altı ifadeler içeren yorumlar çok yapılıyor. Örneğin mobilete binmiş ve orta yaşlarda iki kadının fotoğraf paylaşımına dair alaylı onlarca ifade kullanılmış. Biri, “Gel bu nenelere takıl” yazmış. Bir başkası, “Motor güzel ama teyzeler bozuyor” demiş. “Motor motor olalı böyle eziyet görmedi” cümlesiyle kahkaha emojisi bırakan olmuş. Kadınlar çok yaşlı da değil ama genç olmayan kadınların motosiklete binmesini erkekler kahkahalar, hakaretler ve alayla, hatta tacizkâr ifadelerle yorumlamış.
Genç kadınlar motora binince de tavırları çok farklı olmuyor. Ama onları kim ciddiye alıyor ki… Kadınlar, motor kullanmalarına karşı çıkanları ellerinin tersiyle itip, önlerine bakıyorlar…
Fotoğraf: Aksaray Haber 68
