MamaCash’in bu yılın mayıs ayında düzenlediği Bakım Emeği Çalıştayı’nda farklı ülkelerden birçok kurumla tanışma fırsatı bulmuştuk. Kadın İşçileri Koruma Sendikası da bunlardan biri. Nepal’de faaliyet yürüten sendikadan Sabina ile tanışma fırsatı yakalık. Sabina bizlere kendi çalışma hayatında yaşadıklarından bahsetti. Kötü çalışma koşulları, uzun çalışma saatleri, yetersiz ücret ve cinsel şiddet gibi birçok sorunu anlattı. Eğlence sektöründe pek çok kadının ağır şartlar altında çalıştığını çok acı çektiğini vurguladıktan sonra bu kadınların gayrı resmi gruplar içinde örgütlendiğini belirten Sabina, bu grupları aynı şemsiye altında toplayarak sendikayı oluşturduklarını anlattı. Kuruluşundan bu yana uzun bir yol kat ettiklerini dile getiren Sabina, hâlâ sektörü resmileştirmeye çalıştıklarını sözlerine ekledi. Bu sektördeki hükümet ve işverenlerle istihdam sözleşmesi yapmak, temel gelir sağlamak ve işyerinde kadınlara yönelik şiddeti durdurmak için mücadele ettiklerini dile getirdi.
Nepal’de faaliyet yürüten sendikayı hem daha yakından tanımak hem de sizlerle paylaşmak istedik.
Kadın İşçileri Koruma Sendikası’nın kim tarafından ve nasıl kurulduğunu bize biraz anlatabilir misiniz? Nasıl bir ihtiyaçtan doğdu?
Kadın İşçileri Koruma Sendikası (Women Workers Protection Union (WWPU)) 2015 yılında kuruldu. Dans barları, dohori restoranları, kabin restoranları, masaj salonları, spalar, lokantalar ve misafirhaneler gibi gayri resmi eğlence sektöründeki kadın işçilerin işçi haklarını desteklemeye adanmış tek sendikadır. Kurulduğu günden bu yana, şiddet, cinsel taciz, resmi iş ataması mektuplarının olmaması, insan ticareti vb. gibi her türlü işyeri adaletsizliğine karşı kolektif sesler yükseltmek için gayri resmi eğlence sektöründeki kızlarla ve kadın işçilerle çalışmaktayız. Gayri resmi eğlence sektöründe çalışan kadın işçileri ‘işçi’ olarak konumlandırmak bizim vizyonumuz.
Cinsel sömürü, zorla seks işçiliğine karşı mücadele
Sendikanızın amaçları nelerdir, hangi toplumsal kesimlerle çalışıyorsunuz?
Gayri resmi eğlence sektöründe çalışan kadın ve genç kızlar ile çalışıyoruz. Amaçlarımızı şöyle sıralayabiliriz:
– Nepal genelinde örgütsel kapasiteyi güçlendirmek ve üye ağını genişletmek,
– İşçilerin emek haklarını savunmak,
– Cinsel sömürü, zorla seks işçiliği, insan ticareti gibi suçlardan korunma konusunda farkındalık yaratmak.
– Travma iyileşmesine yönelik psikososyal danışmanlık sağlamak.
– Cinsel ve üreme sağlığı ve haklarına odaklanan sağlık eğitimi sağlamak.
– Hukuki destek sağlamak.
– Savunuculuk araçları üretmek için araştırma yapmak,
– Çocuk işçiliğiyle ilgili ulusal/uluslararası mevzuatın, Çocuk Haklarına Dair Sözleşme’nin (CRC), Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi’nin (CEDAW) etkili bir şekilde uygulanmasını teşvik etmek ve halen yürürlükte olan eşitliğe aykırı içeriğe sahip mevzuatın yeniden düzenlenmesi.
Bu sektörde çalışanlar, özellikle genç kızlar ve kadınlar düzenli olarak şiddet ve tacizle karşı karşıya kalıyor. WWPU bu tür olayların üzerine giderek sesini duyurmuştur. WWPU, dans barları, kabin restoranları, masaj merkezleri ve küçük lokantalardaki diğer kadın çalışanlarla sorunları, zorlukları ve hakları küçük gruplar halinde tartışır ve günlük olarak dışarıya ulaşma sırasında onlarla bir araya gelir. Bu tür toplantılardan, kadın çalışanlar yaşadıkları zorlukları ele almak için birleşik bir cepheye ihtiyaç duymaya başladılar. Bu nedenle 2015 yılında, gayri resmi eğlence sektöründe çalışan 500 kadın, kurucunun liderliğinde bir sendika olan WWPU’yu resmen kaydettirmek için bir araya geldi.
Üye sayısı 500’den 5 bine yükseldi
Ne tür işler yapıyorsunuz, şu andaki üye sayınız ne kadar?
WWPU, kadın işçilerin insan, emek, ekonomik ve sağlık hakları için, yani işyerinde her türlü zorlamadan, cinsel sömürüden uzak olmak ve insan ticaretinin yarattığı kırılganlığı azaltmak için öncülüğünde bir hareket inşa ediyor; bu kadınlara işçi olarak saygı gösterilmesini teşvik ediyor. WWPU, en çok ihmal edilen işyerlerinden gelen bu kadın işçilerin temel haklarının gerçekleştirilmesinde kolektif olarak seslerini yükseltmeleri, işyerindeki aktif rollerini ilerletmeleri, her türlü şiddetle mücadele etmeleri, görev sahiplerine insan onuruna yakışır iş haklarını tanımaları ve yerine getirmeleri için baskı yapmaları ve yarı kölelikten daha eşit koşullara geçiş koşullarını değiştirmeleri için güçlendirilmesini teşvik ediyor.
Toplumsal normlara aykırı olan eğlence sektöründe çalışanlar seks işçiliği ile bağlantıları nedeniyle hükümet ve toplum tarafından damgalanıyor ve ayrımcılığa uğruyor. Bu kadın işçilerin insan haklarını teşvik etmek ve işçi haklarını ele almak, haysiyetli bir yaşam sürmelerine yardım edecektir. Bu kadınların ve aile üyelerinin ekonomik durumu (çoğu ailelerinin geçimini sağlayan kişiler olduğundan) daha iyi ücretlere ve çalışma koşullarına erişimle iyileştirilecektir. En önemli başarımız, üye sayımızı 500’den 4.909 üyeye yükseltmemizdir. Gayri resmi eğlence sektöründeki giderek daha fazla kadın işçi, WWPU’nun güçlü ve dayanıklı bir grup haline gelmesini destekleyerek sendikaya katılma konusunda bilinçli bir karar alıyor. Bir sendika olarak üyeleri son derece önemlidir. Ülke genelinde yeni kadın işçilere sendikanın rolünü bildirmek için çalışıyoruz.
Haziran 2019 – Mart 2020 tarihleri arasında WWPU, düzenli saha ziyaretleri sırasında 500 kadın işçiyi işyerinde şiddet, koca dayağı ve insan ticareti konusunda yönlendirdi; 200’den fazla kadın işçiye ek gelir kaynağı olarak girişimcilik konusunda eğitim verdi; 50 kadın işçi için Psikolojik İlk Yardım (PFA), Travma İyileştirme, İntiharı önleme, stres yönetimi eğitimi verdi; kızlar ve kadın işçilerle görüşmek ve sorunlarını ve problemlerini tartışmak için paydaş toplantıları düzenlemek üzere 5 ve 7. ili ziyaret etti. Kadın işçilerle yapılan görüşmeler, gayri resmi eğlence sektörlerine katılan genç kız ve kadın sayısının her geçen gün arttığını ortaya koydu.
“Saha çalışmalarıyla örgütleniyoruz”
Gayri resmi eğlence sektöründeki kadın çalışanların sorunları nelerdir?
Resmi verilere göre ülke genelinde gayri resmi eğlence işletmelerinin sayısı 25 bin. Bunlardan 12 bini tek başına Katmandu’da faaliyet gösteriyor. Ancak, vergi kaçırmak ve çalışanları dolandırmak için bu tür işletmeleri resmi olarak kaydettirmeme eğilimi olduğundan, sayı resmi olarak belirtilenden çok daha yüksek olabilir. Hem hükümet hem de çalışanlar patronlar tarafından aldatılıyor. Bu sektörde işgücünde çoğunlukla seks işçiliği de yapan genç kadınlar bulunuyor. Hükümet, en büyük sayının Katmandu’da ikamet ettiği 43 bin 829 ile 54 bin197 arasında değişen ticari kadın seks işçisi (FSW) sayısını hafife almaktadır. 2015 depremi ve birçok kız ve genç kadını alternatifler aramaya zorlayan COVID-19’un ekonomik etkisinden sonra FSW sayısında istikrarlı bir artış oldu. Nepal COVID-19 nedeniyle gayri resmi eğlence işletmelerinin bir yıldan uzun süredir kapalı olması, onları ekonomik olarak daha çaresiz hale getirdi ve her türlü şiddete daha yatkın hale getirdi.
Sendikalı çalışma sırasında, gayrı resmi eğlence sektöründeki kadın işçilerin haklarını savunurken yaşadığınız en büyük zorluklar nelerdi?
Şöyle çalışıyoruz WWPU üyeliği bireyseldir. Başkan, birkaç aktif üyesinin desteğiyle saha çalışmaları gerçekleştirerek yeni kız ve kadınlarla tanışır, WWPU’nun amacı hakkında bilgi verir ve onları WWPU’ya üye olarak katılmaya teşvik eder. Bunun dışında, atölyeler ve toplantılar sırasında WWPU’nun amacını paylaşır ve onlara katılmaları için çağrıda bulunuruz. WWPU, üyelerini 500’den (kayıt tarihinden itibaren) şu anda 4.300’ün üzerine çıkararak sekiz bölgede etkisini genişletti. Hepsi seks işçisi.
2020 ortalarından itibaren WWPU’nun ücretli personeli kalmadı. COVID-19 nedeniyle, gıda yardımını ve üyeleri için kirayı desteklemek amacıyla kararlı bir savunuculuk programı da kaldırıldı. Yönetim kurulu ve bir personel, yeni kızları ve kadınları WWPU hakkında bilgilendirmek ve üyeliğini artırmak, diğer kilit paydaşlar tarafından düzenlenen atölyelere ve toplantılara katılmak ve kadınları polis gözetiminden serbest bırakmak için polis idaresiyle koordinasyon sağlamak (ortalama olarak ayda 50 kız ve kadın), politika savunuculuğunu güçlendirmek ve “Seks işçiliği iş olarak” tanınması için benzer düşünen kuruluşlarla koordinasyon sağlamak gibi günlük görevleri gönüllü olarak yürütüyor. Bundan önce WWPU’nun bir program koordinatörü ve akran koordinatörü vardı. Ama artık maalesef yok.
Her şeyi patronlar belirliyor
Eğlence sektöründe çalışan kadınlara yasa ne kadar koruma sağlıyor? Bunu daha iyi hale getirmek için talepleriniz ve çabalarınız nelerdir?
Yüksek Mahkeme Direktifleri (2008), gece eğlence endüstrilerinde çalışanların haklarını yönetmek için yol gösterici belgelerden biridir. Ancak, İzleme ve Eylem Komitesi (Yüksek Mahkeme Direktiflerine dayanarak oluşturulmuştur) işlevsel değildir. Nepal Parlamentosu, İşyerinde Cinsel Tacizi Yasaklama ve Cezalandırma Yasası’nı (2014) kabul etti ancak bu yasa hâlâ gayri resmi eğlence endüstrisini kapsamıyor. 2017 Çalışma Yasası, bu kadınları işçi tanımına dahil etmediği için işçi olarak tanınmıyor ve asgari ücret belirleme hakkı ve sosyal güvenlik gibi işçi haklarından mahrum bırakılıyorlar. Hukuken bir işçi olarak tanımlanmadıkları için, işlerini ve maaşlarını belirleyen kuralları ve düzenlemeleri patronlar yapıyor. Bazıları ayrıca insan ticareti mağduru oldu. Genellikle failler olan patronlar, müşterileri üzerinde çok az veya hiç baskı uygulamıyor ve kadın çalışanlarına karşı iyi davranmaları için polislik yapıyor. Hiçbirinin resmi bir anlaşması yok, bu nedenle iş yerinde bu kadınları hedef alan herhangi bir şiddetten patronları sorumlu tutmak imkansız. WWPU üyelerini resmi sözleşmelere sahip olmanın önemi konusunda bilgilendirmek için çok çaba sarf etti, ancak çoğu bundan hoşlanmadı çünkü resmi bir belgeye sahip olmak aynı zamanda bu tür yerlerde çalıştıklarına dair kanı anlamına geliyor ve bu da gizliliklerini bozabiliyor. Ancak, COVID-19 salgını sırasında patronların ücret kayıplarından dolayı herhangi bir sorumluluk almayı reddettiklerinde bunun önemini hissettiler. İşletme sahipleri, çalışanları için haysiyetli, şiddetten uzak bir iş yeri için sorumlu tutulmalıdır. Nepal hükümeti, gayri resmi eğlence sektöründeki kadın çalışanların emek, ekonomik ve insan haklarının ihlal edildiğini kabul etmeli ve haklarına saygı göstermek ve onları korumak için sorumlu tutulmalıdır.
