Sağlık emekçisi kadınların can güvenliği yok!

Türkiye’de erkekler, kadınları en çok evlerinde öldürüyor; ama işyerlerinde işlenen kadın cinayetlerinin sayısı da az değil. Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu’nun (KCDP) verilerine göre, 2022 yılında işlenen 334 kadın cinayetinin 16’sında, olay mahalli kadınların işyerleriydi. Bir diğer ifadeyle, geçen yıl erkeklerce katledilen her 100 kadından 5’i, ortalamaya bakıldığında her ay en az 1 kadın, çalıştığı işyerinde öldürüldü. Bu yılın ilk altı ayında ise işyerlerinde öldürülen kadınların sayısı 5’e ulaşmış durumda.

Bu veriler gösteriyor ki özellikle ev içi şiddete maruz kalan kadınlar için işyerleri de güvenli değil. Üstelik kadınlar, yalnızca özel sektöre ait işyerlerinde değil, kamu işyerlerinde de öldürülüyor. Siyasi iktidarın temsilcileri, İstanbul Sözleşmesi’ne ihtiyaç olmadığını, kadına yönelik şiddetle zaten en iyi şekilde mücadele ettiklerini iddia etse de* devlet, kendi kurumlarında çalışan kadınları bile erkek şiddetinden koruyamıyor.

Sağlık emekçisi kadınlar, örneğin… Hastanelerde, sağlık ocaklarında can güvenliğinden yoksun şekilde çalışıyorlar. Hükümetin sağlık politikaları nedeniyle son zamanlarda hızla artan sağlıkta şiddetin yanı sıra, başta ev içi şiddet olmak üzere erkek şiddetinin hedefi oluyorlar.

Erkekler son 10 yılda 13 sağlıkçı kadını öldürdü

İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi’nden (İSİG Meclisi) aldığımız iş cinayeti verilerine göre, 2013 yılından bu yana 13 sağlık emekçisi kadın, sağlık kurumlarında çalışırken ya da işe gidip gelirken, erkekler tarafından katledildi. Bu kadınların 10’u, kamuya ait sağlık kurumlarında görev yapıyordu.

Yaşları 29 ile 64 arasında değişen kadınların hemen tümü, katillerini tanıyordu. Öldürülen sağlık emekçisi kadınların 5’i ayrıldığı/boşanma sürecinde olduğu, 4’ü ise kendilerini taciz eden, ilişki/evlilik teklifini reddettikleri erkekler tarafından öldürüldü. 1 kadın hekim muayenehanesine gelen bir hasta tarafından, 1 hekim de birlikte çalıştığı kadın hemşireyi erkek şiddetinden korumaya çalışırken katledildi. 2 eczacı kadın ise iş arkadaşları olan bir teknisyen erkeğin silahlı saldırısı sonucu yaşamını yitirdi.

Öldürülen sağlık emekçisi kadınlar arasında, mahkemeden katilleri hakkında uzaklaştırma kararı çıkaranlar da vardı. Mehmet Akif Ersoy Çanakkale Devlet Hastanesi’nde ebe olan Sedef Şen, örneğin… 30 yaşındaki Sedef Şen, beş yıl önce işe gitmek için servis beklediği sırada, boşanma aşamasında olduğu Fuat Şen tarafından katledilmişti. Hakkında uzaklaştırma kararı bulunan katil, genç kadını öldürmek için Adapazarı’ndan gelmiş, onu evinden çıktığı andan itibaren takip etmiş, sokak ortasında silahla vurup öldürdükten sonra intihar etmişti.

Ve son olarak Melek Bağce…

Sağlık kurumlarında erkek şiddetiyle hayattan koparılan son sağlık emekçisi ise Melek Bağce oldu. Antalya’nın Alanya ilçesinde, 5 No’lu Damlataş Aile Sağlığı Merkezi’nde (ASM) çalışan Dr. Melek Bağce, 13 Haziran’da boşanma aşamasında olduğu sağlık teknisyeni Mustafa Yayğaz tarafından bıçaklanarak öldürüldü. Boşanma davasının son duruşmasının ardından ASM’ye gelen katil, cinayeti işledikten hemen sonra silahla intihar etti. Dört yaşında bir çocuğu olan Dr. Melek Bağce, memleketi Konya’da toprağa verildi.

Sağlık emekçileri, yurdun dört bir yanında sokağa çıkarak cinayeti protesto etti. Türk Tabipleri Birliği (TTB) ile Sağlık ve Sosyal Hizmet Emekçileri Sendikası’nın (SES) çağrısıyla yapılan eylemlerde, Dr. Melek Bağce’nin ölümünden yalnızca katil erkeğin değil, sağlık emekçilerine güvenli bir çalışma ortamı sağlamayan, sağlıkta şiddetin artmasına neden olan, kadın düşmanı politikaları hayata geçirerek İstanbul Sözleşmesi’nden çıkan siyasi iktidarın da sorumlu olduğu vurgulandı.

Bıçak ve silahla, elini kolunu sallaya sallaya…

TTB Merkez Konseyi Üyesi Prof. Dr. Nursel Şahin, Kadınİşçi’ye yaptığı açıklamada, Türkiye’de kadına yönelik şiddetin giderek arttığını belirterek başlıyor sözlerine. Buna paralel olarak sağlıkçı kadınlara yönelik şiddetin de arttığını kaydeden Şahin, “Şiddeti üreten birçok etken var. Bunların en önemlileri, kadın düşmanı dilin bizzat siyasetçilerin söylemleriyle yaygınlaşması, erkek egemen politikalar ve cezasızlık” diyor.

Erkek şiddetinin ve kadın cinayetlerinin önlenmesi noktasında devletin sorumluluğunu yerine getirmediğini vurgulayan Şahin, İstanbul Sözleşmesi’nden bir gece yarısı çıkıldığını anımsatarak, bu kararın faillere cesaret verdiğini ve cezasızlığın daha da arttığını söylüyor.

Sağlık kurumlarında güvenlik önlemlerinin son derece yetersiz olduğunu, faillerin bıçak ve silahla rahatlıkla içeri girebildiğini belirtiyor Şahin. ASM’lerin durumuna ise özellikle dikkat çekiyor:

“Özellikle birinci basamakta yer alan aile hekimlerimiz, sağlık çalışanlarımız maalesef savunmasız durumdalar. Çalıştığımız yerler son derece korunaksız. Kamu hizmeti veriyoruz ama kamuya ait binalarda değil, bazen dükkândan bozma bir yerde, bazen bir apartmanın en alt katında, hiçbir güvenlik önleminin olmadığı binalarda çalışıyoruz. Bu nedenle failler açısından kolay hedef durumundayız. Melek arkadaşımızın öldürülmesinde de bunun etkisini görüyoruz. Fail bu işi önceden planlamış; boşanma duruşmasının olduğu gün ASM’ye bir bıçak ve silahla gelerek, elini kolunu sallaya sallaya rahatlıkla içeriye girmiş ve meslektaşımızı rehin alıp öldürmüştür.”

‘Ortak mücadele çok önemli‘

Sağlıkta şiddet vakalarındaki artışa da değinen Şahin, hem sağlıkta şiddete hem de kadına yönelik şiddete karşı acilen harekete geçilmesi ve ortak mücadele edilmesi gerektiğini vurguluyor:

“İstanbul Sözleşmesi’nin yeniden yürürlükte olması gerekiyor. Sağlıkta şiddet yasasının önerilerimiz doğrultusunda değiştirilmesi ve sağlık kurumlarının güvenli hale getirilmesi gerekiyor. Melek Bağce cinayeti, aynı zamanda bir iş cinayetidir. Biz şunu biliyoruz; sağlık emekçisi kadınlar, sağlıkta şiddetin de hedefindeler. Failler kadınları daha savunmasız görüyorlar; yoğun bakımlarda, servislerde kadın emekçilere daha kolay saldırıyorlar. Bu şiddeti üreten sağlık sisteminin, sağlık politikalarının tartışılması ve değiştirilmesi için bakanlığın daha etkin rol almasını istiyoruz. Bir an önce kadın cinayetlerine ve sağlıkta şiddete karşı önlem alınmalıdır.

Bizim de kadın cinayetlerine karşı ortak mücadele alanları oluşturmamız gerekiyor. Ortak mücadele çok önemli.”

‘Melek’in öldürüldüğü yer, merdiven altı bir ASM‘

Melek Bağce’yle bir dönem birlikte çalışmış olan SES Alanya Temsilciliği Eşbaşkanı Zehra Yiğit’in anlattıkları, Nursel Şahin’i destekler nitelikte. Sağlıkta Dönüşüm Programı ile ASM’lerin yarı özel hale getirildiğini, böylelikle sağlık emekçilerinin güvenli olmayan binalarda çalışmaya zorlandığını söylüyor o da. “Camilerin altında bile ASM görebilirsiniz. Melek’in çalıştığı yer de tümüyle merdiven altı bir ASM. Bu merkezlerin mevzuata uygun yapılması gerekir ama böyle bir şey yok. Tüm bunlar özelleştirme politikalarının bir sonucu” ifadesini kullanıyor.

Yalnızca sağlık emekçilerinin değil, sağlık hizmeti almak isteyen yurttaşların da can güvenliğinin olmadığını belirtiyor Yiğit. Bu nedenle erkek şiddetine ve kadın cinayetlerine karşı toplumun tüm kesimlerinin birleşik bir mücadele örmesi gerektiği görüşünde. Bu yapılmadığı takdirde kadınları daha kötü günlerin beklediğini söylüyor.

‘Ancak kadın ölünce müdahale ediliyor‘

SES Eş Genel Başkanı Gönül Adıbelli de sağlık emekçisi kadınların güvenli işyerlerinde çalışmadığına dikkat çekiyor:

“Melek, boşanma aşamasında olduğu erkek tarafından öldürüldü. Öyle bir durum ki; sokakta, evde güvende olmadığımız gibi işyerlerimizde de can güvenliğimiz yok. Fail güpegündüz rahatlıkla gelip, kadını rehin alarak öldürebiliyor. Hem kadına yönelik şiddet hem de sağlıkta şiddet bağlamında düşündüğümüzde, işyerlerinde en çok sağlık emekçisi kadınlar şiddetin hedefi oluyor.”

Peki ne yapmalı? Adıbelli, kadın emekçilerin güvenliği için kurumda gerekli önlemlerin önceden alınması gerektiğini vurguluyor. “Sistem öyle bir hale gelmiş ki ancak kadın ölünce müdahale ediliyor” diyor ve ekliyor:

“Çalışma ortamlarımızın güvenli hale getirilmesi şart. Bunu yapması gereken de Sağlık Bakanlığı’dır, Meclis’tir. Meclis’e bu konuda pek çok soru önergesi geliyor ama bunlar görülmüyor, dikkate alınmıyor.”

Siyasi iktidarın sağlık politikalarının cinsiyet körü olduğunu, toplumsal cinsiyet eşitsizliğini yok sayarak oluşturulduğunu da belirtiyor Adıbelli. Kışkırtılmış sağlık politikalarının şiddeti artırdığını, bundan en olumsuz etkilenenlerin de kadınlar olduğunu söylüyor:

“Sağlıkta Dönüşüm Programı nedeniyle sağlık emekçisinin sırtında çok fazla yük var. Üç kişinin işini bir kişi yapıyor. Yalnızca talebi gözeten kışkırtılmış sağlık politikası nedeniyle sisteme duyulan öfke, sağlık emekçilerine yöneliyor. Bu nedenle sağlık emekçileri olarak sürekli şiddet ve ölüm vakalarıyla gündeme geliyoruz. Cezasızlık da büyük bir etken. Failler bir hemşireye, doktora şiddet uyguladığında büyük bir ceza almayacağını düşünüyor. Bu nedenle ‘Artık doktor dövebiliyoruz’ diye övünen insanlar görüyoruz.”

*https://twitter.com/sevdakaraca/status/1676947410923208704?s=20

Fotoğraflar: İTO