Selma Eroğlu
Teknik kadınların sözlü tarih yazma girişiminden haberdardık. Ama sosyal medyada dolaştırdıkları ilân herkes gibi bizi de çarptı: “Dikkat aşağıdaki ilan, cinsiyet ve yaş ayrımcılığı içerir! Mühendis, mimar ve şehir plancılarının deneyimlerinin belgeleneceği bir çalışmaya katılım için meslektaşlarımızı arıyoruz.” Süreci onlardan dinleyelim.
2005 Yılından beri bağımsız ve TMMOB içindeki kadın Mimarlar, Mühendisler, Şehir Plancılar olarak, kadın olmaktan kaynaklı yaşadığımız sorunlara çözüm bulmaya, bir arada mücadele etmeye çalışıyoruz. Mühendislik mesleği genellikle erkek işi olarak biliniyor ve daha çok erkeklerin ön planda olduğunu görüyoruz, yaşıyoruz. Tarih yazımı bakımından da bu böyle, kadın MMŞP*’ler neredeyse yok gibiler. Sözlü tarihe alttan tarihte deniliyor ve ezilen sınıfların, grupların tarihi olarak biliniyor. Biz de bu çalışmayla meslek alanında çalışmış, çalışamamış, bir süre çalışmış ayrılmak zorunda kalmış tüm MMŞP kadınlara ulaşmak hedefiyle, onların üretimlerini, onların bize aktaracağı deneyimleri kayıt altına almak ve görünmeyen tarihi gün yüzüne çıkarmak için kolları sıvadık.
Her şey hızlı gelişti
Çalışmamız, Kadın Mühendisler, Mimarlar, Şehir Plancıları, Fen Bilimciler ve Teknik Elemanlar Grubu olarak 15. yılımızda, hem bir kutlama hem de geleceğe dair neler yapalım diye konuşurken gelen bir öneriyle başladı. Daha sonra TMMOB İstanbul İKK Kadın Komisyonu’nun Aralık ayında yaptığı toplantıda da benzer bir öneri gelince çalışmayı birlikte yapmak için heyecanımız arttı. Sonrasında her şey biraz hızlı gelişti, iki öneri birleştirildi ve önce bir eposta grubu kuruldu, ardından online bir toplantı alındı. Bu konuya ilgi duyan kadın MMŞP’ler olarak bir araya geldik ve çalışma hakkında konuşmaya başladık. Şu anda çalışmada 25’den fazla kadın gönüllü yer alıyor…
Başlangıçta tartıştığımız konular arasında kapsam, metot, çalışma yöntemi gibi konular vardı. Ayrıca çalışma bağımsız mı yürüyecek, yoksa TMMOB üzerinden mi yürüyecek konuları ağırlıklı tartışma odaklarımızdan oldu. Sonrasında bu konuda deneyim sahibi tanıdığımız kadınlara ulaşıp aklımızdaki soruları soralım istedik. Necla Akgökçe’nin bu konuda ki deneyimlerinden faydalanmak üzere bir toplantımıza davet ettik. Sözlü tarih çalışmasıyla ilgili sunum sonrası sorularımızı sorup, cevapları not ettik. Başta Paul Thompson’un, “Geçmişin Sesi” kitabı olmak üzere çeşitli önerilen kaynakları okuma listemize kaydettik, birlikte tartışarak yol almaya çalıştık.
Feminist yöntem tartışmaları
Sözlü tarih çalışması yaparken birbirimizden öğrenmenin de önemli olduğu konusunda uzlaştık. Kimler neleri anlatabilir belirledikten sonra takvimlendirdik. Ayrıca farklı meslek dallarıyla ilgili isim listeleri hazırlamaya başladık. 15 Günde bir önceden belirlediğimiz gündemler eşliğinde toplanıyoruz ve sözlü tarih çalışmasının çalışma ilkeleri, ölçek vb. kriterler nasıl olacak konuşmaya çalışıyoruz. Bir yandan arka planda TMMOB tarihi, mühendislik mesleğinin tarihi, kadınların yaşadığı ayrımcılık, siyasal atmosfer, kadın özgürlük mücadelesi, feminist yöntem gibi konuları kendi içimizden arkadaşların sunumları üzerinden konuşmaya, diğer yandan sözlü tarih yöntemi üzerine tartışmaya devam ediyoruz.
Çalışmanın bu aşamasında bir ilan yayımlayarak, TMMOB üye tabanı, üniversite arşivleri, mezun dernekleri ve sosyal medya üzerinden bize ulaşacak 70 yaş ve üzeri, her branştan MMŞP kadınlara ulaşmak hedefindeyiz. Pandemi koşullarında yüzyüze röportaj yapamayacak olmanın sıkıntılarını yaşıyoruz. Süreç uzarsa podcastler, online görüşmeler de gündemimize girebilir, henüz netleşmedik bu konularda. Çalışmalarımızı nasıl değerlendireceğimiz de ayrı bir tartışma konusu. İleride bir kitap çıkarmak, anıları derlemek, web sitesi yapmak, yakın tarih çalışmaları yapmak gibi fikirler var. Şimdilik bu çalışmanın çıktısı ne olur üzerinde konuşuyoruz. Bu alanda çalışma yapan arkadaşlarla buluşup deneyimlerini dinliyor, ilkelere ve yönteme dair önerileri özümseyerek ilerliyoruz.
Daha yolun çok başındayız, biraz pratikle de deneyim kazanacağımızı umuyoruz. Kadın özgürlük mücadelesinden aldığımız ilhamla, fabrikada, ofiste, şantiyede, evde vardık, varız, var olacağız ve kendi tarihimizi, artık kendimiz yazacağız.
*Mimar, Mühendis, Şehir Plancı
KADIN TEKNİK ELEMANLARIN BİZLERE BİR DE DUYURULARI VAR:
Dikkat: Aşağıdaki ilan, cinsiyet ve yaş ayrımcılığı içerir!
Mühendis, mimar ve şehir plancılarının deneyimlerinin belgeleneceği bir çalışmaya katılım sağlamak üzere meslektaşlarımızı arıyoruz.
Gönüllülerden beklenen olmazsa olmaz özellikler:
- Kadın olması
- En az 70 yaşında olması
- Mühendislik, mimarlık veya şehir plancılığı eğitimi almış olması
Çalışma kapsamında, katılımcıların kişisel arşivlerindeki fotoğraflar ve belgeler ile sözlü olarak aktaracakları anılar derlenerek kadınların -genellikle kayıt dışı kalan- tarihine katkı sunulması amaçlanmaktadır.
Bu çalışma, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) İstanbul İl Koordinasyon Kurulu Kadın Komisyonu ile Kadın Mühendisler, Mimarlar, Şehir Plancılar, Fen Bilimciler ve Teknik Elemanlar Grubu tarafından ortaklaşa yürütülecektir.
Sözlü anıların kayıt altına alınması, görüşmeci ile katılımcı arasındaki paylaşımın niteliğinden ödün vermemek açısından yüz yüze söyleşi şeklinde gerçekleştirilecektir. Pandemiden ötürü görüşmeler en erken Mayıs 2021’de başlayacak, açık ortamda ve gerekli önlemler alınarak yapılacaktır.
Belge ve fotoğrafların aşağıdaki adrese yollanması yeterlidir. Paylaşımı yapanların isim, meslek, doğum yılı, belge veya fotoğrafa ait yer ve tarih bilgisini eklemesi önemlidir.
Bu çalışmaya katılmaya gönüllü meslektaşlarımızın iletişim bilgilerini aşağıdaki adrese bildirmesini rica ederiz.
Gönüllü olabilecek meslektaşlarımızı tanıyanların da duyurunun kendilerine ulaştırılmasında desteğini bekliyoruz!
TMMOB İstanbul İl Koordinasyon Kurulu Kadın Komisyonu
Kadın Mühendisler, Mimarlar, Şehir Plancılar, Fen Bilimciler ve Teknik Elemanlar Grubu
