Olcay Korkmaz
İş Sağlığı ve Güvenliği alanında hem 6331 Sayılı Kanun hem de 4857 Sayılı Kanun’da kadın işçiler ile ilgili düzenlemeler hamilelik ve doğum sonrası süreç ile ilgilidir. Daha önce kadın işçilerin çalıştırılacağı işler bir yönetmelik ile belirlenmişti, bu yönetmelik yürürlükten kaldırıldı.
Mevcut mevzuata göre kadınların, maden ocakları ile kablo döşemesi, kanalizasyon ve tünel inşaatı gibi yer altında veya su altında çalışılacak işlerde çalıştırılması yasaktır.
Yasalarda ve yönetmeliklerde yer alan diğer düzenlemeler şunlardır:
Gece Postalarında Çalıştırılma Koşulları Hakkında Yönetmelik
- Kadın işçiler her ne şekilde olursa olsun gece postasında 7,5 saatten fazla çalıştırılamaz.
- İşverenler, gece postalarında çalıştıracakları kadın çalışanları, sağlayacakları uygun araçlarla ikametgâhlarına en yakın merkezden, işyerine götürüp getirmekle yükümlüdür.
- Kadın işçinin kocası da işin postalarla ayrılarak yapıldığı bir işyerinde çalışıyor ise, gece çalıştırılması, kocasının çalıştığı gece postasına rastlamayacak şekilde düzenlenir.
- Aynı işyerinde çalışan karı kocanın aynı gece postasında çalışma istekleri, işverence, olanak oranında karşılanır.
Gebe veya emziren kadınların çalıştırılması
Gece çalışma esasının düzenlendiği yönetmelik dışında kadın işçinin çalışma şartlarına ilişkin düzenleme gebe ve emzirme durumu, bakım odası ve kreş ile sınırlıdır. Gebe veya emziren kadınların çalıştırılmasına ilişkin temel kurallar şunlardır:
Gece Çalışması
- Hamile kadın gece çalışmaya zorlanamazlar.
- Yeni doğum yapmış kadının bir yıl boyunca gece çalıştırılması yasaktır.
Çalışma Saatleri
Gebe ve emziren işçi günde yedi buçuk saatten fazla çalıştırılamaz.
Gebe İşçinin Muayene İzni
Gebe işçilere gebelikleri süresince, periyodik kontrolleri için ücretli izin verilir.
Emziren İşçinin Çalıştırılması
Çalışmasının sakıncalı olduğu hekim raporu ile belirlenen çalışan, raporda belirtilen süre ve işlerde çalıştırılamaz.
Oda ve yurt açma
- 100-150 kadın çalışanı olan işyerlerinde, işyerine en çok 250 metre uzaklıkta bir emzirme odasının kurulması zorunludur.
- 150’den çok kadın çalışanı olan işyerlerinde, kreşin kurulması zorunludur.
- Emzirme odası ve/veya yurt kurulması için gereken kadın çalışan sayısının hesabına erkek çalışanlar arasından çocuğunun annesi ölmüş veya velayeti babaya verilmiş olanlar da dâhil edilir.
Kadın işçi kreş talebinde bulunabilir
İşyerinde 150’den fazla kadın işçi varsa (bu sayıya velayet kendisine olan erkek işçi de dahil edilir) ve işveren kreş açma yükümlülüğünü yerine getirmiyor ise bu durumda kadın işçi kıdem tazminatını talep ederek iş sözleşmesini feshedebilir. Kadın işçi doğum sonrası işe başlamadan önce işverene kreş açma zorunluluğunu hatırlatarak kreş talebinde bulunabilir. İşveren bu zorunluluğu yerine getirmez ise kadın işçi kıdem tazminatını talep ederek iş sözleşmesini sonlandırabilir.
Yargıtay bu konuda bir kararında “Somut uyuşmazlıkta, davacı doğumdan sonra işe başlamadan önce gönderdiği ihtarname ile davalı işverene bu yükümlülüğünün gereği işyerinde kreş açılması gerektiği aksi takdirde iş sözleşmesini feshedeceği ihtarında bulunmuş, davalı işveren ise böyle bir yükümlülüğün bulunmadığını, davacının ihtarnamesinin istifa beyanı olarak kabul edileceğini bildirmiştir. …
Yönetmelikteki düzenleme gereği işverenin kreş açma zorunluluğu bulunmakta olup, bu yükümlülüğünü yerine getirmeyen işveren karşısında işçinin iş sözleşmesini haklı nedenle fesih hakkı bulunmaktadır.” demiştir.
